لطفا ساده ترین روش محاسبه خمس را بفرمایید؟

آیا تمام قرضها و بدهکاریها از سرمایه کسر می شود. ممنون

 

نام مرجع تقلید:

آیت الله فاضل لنکرانی

 

پاسخ:

با عرض سلام و ادب؛

اگر کسی از درآمد خود بعد از مخارج بین سال چیزی پس انداز کند، پس از رسیدن سال خمسی باید خمس (یک پنجم) آن مقداری را که اضافه مانده بدهد، قرض و بدهکاری ها مانع دادن خمس نیست، لذا اگر کسی پول پس انداز کند و بدهکار باشد، اگر پیش از رسیدن سال خمسی بدهی خود را بدهد خمس ندارد، اما اگر بدهی خود را ندهد، بعد از گذشت سال، باید خمس هر مقداری را که اضافه مانده بدهد.
آنچه در بین سال و پیش از رسیدن سال خمسی، برای خود و خانواده اش مصرف می کند یا لوازم ضروری زندگی خریداری می کند یا بابت بدهی خود می دهد خمس ندارد.

امّا توضیحات بیشتر و تفصیلی درباره قرض:

به طور كلى قرض داشتن مانع تعلق خمس نمى شود.

1 - مثلاً كسى كه يك ميليون تومان قرض دارد اگر سر سال خمسى يك ميليون تومان درآمد مازاد داشته باشد بايد خمس آن را بدهد و نمى تواند آن را بابت بدهى خود كسر كند.

2 ـ اگر عين پولى كه قرض كرده موجود باشد يا آن را تبديل به چيز ديگرى كرده باشد لازم نيست خمس آن را بدهد.

3 ـ اگر عين پولى كه قرض كرده موجود باشد يا آن را تبديل به چيز ديگرى كرده باشد كه مؤونه او نيست چنانچه مقدارى از قرض خود يا تمام آن را از درآمد خود باز پرداخت كرده باشد بايد به ميزان باز پرداخت خمس آن را بپردازد.

4 ـ اگر مبلغى را كه خرج كرده صرف مؤونه خود كرده باشد يا تلف شده باشد مى تواند از درآمد سال بدون پرداخت خمس قرض خود ادا كند.

لازم به ذکر است؛ اگر انسان در تمام سال منفعتى نبرد و براى مخارج خود قرض كند نمى تواند از منافع سالهاى بعد مقدار قرض خود را كسر نمايد. و در اين صورت مى تواند قرض خود را از ارباح اثناء سال اداء نمايد و به آن مقدار، خمس تعلق نمى گيرد.

دقت شود که اگر براى زياد كردن مال يا خريدن ملكى كه به آن احتياج ندارد قرض كند دادن آن قرض از مخارج زندگى كه خمس به آن تعلق نمى گيرد حساب نمى شود، ولى اگر مالى را كه قرض كرده و چيزى را كه از قرض خريده از بين برود اداى قرض جزو مخارج سال حساب مى شود و خمس ندارد.

شایان ذکر است؛ اگر در اول سال خمسى منفعتى به دست نياورند و از سرمايه خود خرج كنند يا قرض كند و خرج كند و بعد درآمدى كسب كنند مى توانند مقدارى را كه در اول سال صرف مؤونه آنها شده از آن كسر كنند.

نکته:

خمس طلب های انسان به این صورت محاسبه می شود:

طلب های افراد تقسیم می شوند به :

الف) خمسِ سود معاملات نسیه ای که تاریخ وصولش بعد از سال خمسی شخص است :

مبلغ دریافتی جزء درآمد سال وصول است .

ب) خمس قرض الحسنه :

* یا سر سال خمسی شخص قابل وصول هست : باید آن مبلغ را جزء موجودی هایش حساب نماید و خمس آن را بدهد .

* و یا سر سال خمسی شخص قابل وصول نیست مثلاً مدّت دار بوده و بدهکار الآن بدهی اش را ندارد بدهد :  

اگر اطمینان به وصول دارد، سر سال خمسش را محاسبه نماید و إلا زمان وصول خمسش را بدهد. ^[1]

برای اطلاع بیشتر از احکام خمس، سوالتان را با مصداق و دقیق ارسال نمایید، نه کلی که جواب دقیق نمیتوانیم بدهیم.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

[1] توضیح المسائل، ص 297 و 298، م 1836 و 1837 و 1838 – الاحکام الواضحه، کتاب الخمس، السابع – العروة الوثقی، ج 3، کتاب الخمس، ص 304، م 66 – استفتاء خصوصی کتبی از معظم له