عدم امکان احتیاط در بین مراجع محتمل الاعلمیه - وظیفه مقلد در زمان شک بین اعلمیت چند مرجع [تقلید]

سؤال:

 بسم الله الرحمن الرحیم

سلام علیکم

اگر فرض کنیم حضرات آیات وحید و سیستانی (دام ظلهما) اعلم از دیگران هستند ولی بین دو بزرگوار وضعیت اعلمیت یکی نسبت به دیگری و یا تساوی آنها، معلوم نباشد، آیا وظیفه عمل به احوط القولین است؟

معنای احوط القولین و عمل به آن چیست؟ به طور مثال در حالت ذیل وظیفه چیست :

اگر یکی از این دو بزرگوار انجام معامله ای را جایز و دیگری انجام آن را جایز نداند و عدم انجام معامله موجب مشقت فرد باشد (به طور مثال جز از این طریق خانه دار نخواهد شد و مستاجری نیز برای فرد مشقت دارد) آیا می تواند در این مساله احتیاط را ترک نموده و به فتوای بزرگواری که انجام معامله را جایز می داند،عمل نماید؟

 

نام مرجع تقلید:

آیات عظام سیستانی، وحید خراسانی (حفظهما الله تعالی)

 

پاسخ:

با عرض سلام و ادب؛

نکته: جواب با فرض احتیاط بین این دو بزرگوار داده میشود:

به طور کلی اگر بين دو مجتهد يا بيشتر در فتاواى مورد ابتلا علم به اختلاف باشد ـ اگر چه اجمالا ـ در صورتى كه بداند يا حجّت شرعيّه بر تساوى آنان در علم باشد بايد به فتواى كسى كه فتواى او مطابق با احتياط است عمل كند ، و چنانچه فتواى يكى از آنان مطابق با احتياط نباشد ـ مثل اين كه يكى فتوا به قصر و ديگرى فتوا به تمام بدهد ـ احتياط كند به جمع بين آن دو.

و اگر احتياط ممكن نباشد ـ مثل اين كه يكى فتوا به وجوب عملى و ديگرى فتوا به حرمت عملى بدهد ـ يا مشقّت داشته باشد بنابر احتياط بايد به فتواى كسى كه ورع او در فتوا دادن بيشتر است عمل كند ، و اگر در اين جهت هم متساويند مخيّر است.

و همچنين است در غير اين صورت ـ چه وجود اعلم معلوم ولى معيّن نباشد و يا وجود اعلم محتمل باشد ـ اگر احتياط ممكن بوده و مشقّت نداشته باشد.

و اگر احتياط ممكن نباشد يا مشقّت داشته باشد ، در صورتى كه وجود اعلم معلوم ولى معيّن نباشد ، چنانچه احتمال اعلميّت در يك طرف بيشتر باشد بايد به فتواى او عمل كند ، و اگر مساوى باشد بنابر احتياط بايد به فتواى اورع در فتوا عمل نمايد و اگر در اين جهت هم متساويند مخيّر است.

و در صورتى كه وجود اعلم محتمل باشد بنابر احتياط بايد به فتواى كسى كه گمان دارد يا احتمال مى دهد اعلم است يا احتمال اعلميّت در او اقوى است عمل كند ، و گرنه بنابر احتياط بايد به فتواى اورع در فتوا عمل نمايد ، و اگر در اين جهت هم متساويند مخيّر است. [1]

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

[1] منهاج الصالحین آیات عظام سیستانی و وحید خراسانی، ج1، کتاب التقلید، م8 و 9 / توضیح المسائل آیت الله وحید خراسانی، ص192، م4 / توضیح المسائل جامع آیت الله سیستانی، ج1، ص46، م12 /