معنای درهم و دینار و مثقال و نخود و صاع در احکام شرعی [اصطلاحات فقهی]

 سلام در جای جای فقه شاهد این مهم هستیم که معیار برخی عناوین و احکام شرعی بواسطه درهم و دینار مورد اشارت قرار گرفته

این مقدار بر حسب گرم تقریبا چقدر ست

 

نام مرجع تقلید:

آیت الله العظمی سیستانی (حفظه الله تعالی)

 

پاسخ:

با عرض سلام و ادب؛

درهم شرعی: سكّه‌‌ نقره می­باشد که گفته می­شود معادل 6/12 نخود نقره سكه‏دار است و در تبدیل درهم شرعی به گرم، بین محققین اختلاف نظر وجود دارد ولی آنچه که گفته شده یک درهم شرعی تقریباً معادل 419/2 گرم می­باشد. شايان ذكر است در صورت شك در مقدار درهم شرعی بعد از تحقيق در صورت امكان، حكم مقدار متيقّن بار می­شود مثلاً در مورد ديات، می­شود اكتفا بر أقلّ نمود.

دينار شرعی: سكه طلا می­باشد که وزن آن، يك مثقال شرعی است و در چگونگی تبدیل آن به گرم، به «مثقال شرعی» مراجعه شود. شایان ذکر است مقصود از طلا در اين مورد، طلای خالص نيست زيرا بديهی است طلا را غالباً با مقداری از ماده معدنی ديگر مخلوط می­كنند تا استحكام و انعطاف پذيری آن افزايش يابد ولی بايد نسبت آن ماده به مقدارِ متعارف باشد كه طلای مغشوش بر آن صدق نكند و در مورد شك، بايد صدق عنوان طلا به قول مطلق بر آن عرفاً احراز گردد.

مثقال شرعی: بنابر آنچه گفته می­شود یک مثقال شرعی معادل سه چهارم مثقال بازاری است. شايان ذكر است در صورت شك در مقدار مثقال شرعی بعد از تحقيق در صورت امكان، حكم مقدار متيقّن بار می­شود مثلاً در مورد ديات می­شود اكتفا بر أقلّ نمود، لذا پرداخت مبلغ کمتر کافی است و يا در باب زكات در صورت شك در اينكه مال به حدّ نصاب شرعی رسيده بنابر بر عدم تعلّق زكات می­گذارد. شایان ذکر است برای چگونگی تبدیل مثقال شرعی به گرم، به توضیحی که در «مثقال بازاری» آمده است مراجعه شود.   

مثقال بازاری یا صیرفی: نوعی واحد وزن است که بنابر آنچه گفته می­شود معادل 24 نخود می­باشد و در تبدیل مثقال بازاری به گرم، بین محقّقین اختلاف نظر وجود دارد ولی آنچه که گفته شده و در عرف کنونی مشهورتر می­باشد، آن است که یک مثقال بازاری تقریباً معادل 608/4 گرم است و در صورتی­که یک مثقال شرعی را معادل سه چهارم مثقال بازاری بدانیم، بر این اساس، یک مثقال شرعی تقریباً معادل 456/3 گرم است.

نخود: يكی از واحدهای وزن است كه گفته شده تقريباً معادل يك بيست و چهارم مثقال بازاری است و و در تبدیل نخود به گرم، بین محققین اختلاف نظر وجود دارد ولی آنچه که گفته شده و در عرف نیز مشهورتر می­باشد، آن است که یک نخود تقریباً معادل 192/0 گرم می­باشد. شايان ذكر است در صورت شك در مقدار نخود بعد از تحقيق در صورت امكان، حكم مقدار متيقّن بار می­شود.   

صاع: نوعی واحد وزن است كه تقريباً معادل سه كيلوگرم است ولی میزان دقيق آن به كيلو گرم و مانند آن، محل اشكال است هر چند محاسبه آن در مباحث فقه به مقدار سه كيلو گرم كافی است. [1]

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

[1] متن آماده شده با همکاری آیت الله سید محمدباقر سیستانی (فرزند آیت الله سیستانی) در نجف اشرف – استفتاء خصوصی شفاهی از حضرت آیت الله سیستانی در نجف اشرف