Notice: Use of undefined constant DS - assumed 'DS' in /var/www/html/fa/templates/kh_yasin/ftmyn/kh.framework.php on line 20

Notice: Undefined variable: KH_TEMPLATE_MODULE_STYLES in /var/www/html/fa/templates/kh_yasin/component.php on line 27
معنای اتحاد افق یا قرب در افق – توضیحات دقیق نجومی از اتحاد افق [استهلال]
Logo

معنای اتحاد افق یا قرب در افق – توضیحات دقیق نجومی از اتحاد افق [استهلال]

سؤال:

 با سلام محضر استاد مکرم استاد راجی

ببخشید میخواستم درباره اتحاد افق توضیحی بدین و اینکه اگر مثلا مرجع من در نجف ماه و ندیده باشه برای منم در مشهد حجت هست یعنی اتحاد افق در مشهد و نجف هست؟

 

نام مرجع تقلید:

آیت الله العظمی سیستانی (حفظه الله تعالی)

 

پاسخ:

با عرض سلام و ادب؛

به طور کلّی اگر در شهری اوّلِ ماه ثابت شود، در شهرهای دیگر كه در افق با آن شهر متّحد می‌باشند (اتّحاد افق داشته باشند)، نیز اوّلِ ماه ثابت می‌شود و منظور از اتّحاد افق یا قرب در افق در اینجا آن است كه اگر در شهر اول، ماه دیده شود، در شهر دوم هم اگر مانعی مانند ابر یا گرد و غبار نباشد، دیده می‌شود.

و اتحاد افق زمانی محقق می شود که هلال در شهر دوم (شهری که ماه رؤیت نشده) طبق حسابات دقیق فلکی، در شرایط بهتر یا مساوی شهر اول (شهری که ماه در آن دیده شده) از حیث حجم و ارتفاع از افق در وقت غروب و بُعد زاویه از خورشید داشته باشد. و علّت عدم رؤیت، حتما وجود موانع عارضی مانند ابر یا گرد و غبار و... بوده است. زیرا وقتی ماه با ویژگی های رؤیت پذیری سخت تری رؤیت شده ، حتما برای منطقه ای که طبق محاسبات دقیق نجومی، شرایط بهتری برای دیده شدن دارد، قابل رؤیت می باشد و اگر دیده نشد به علت وجود موانع عارضی مانند غبار بوده است.

در این موارد لازم است که گفته می شود رؤیت ماه در شهری "ملازمه" دارد با رؤیت ماه در شهر دیگر و در اینجاست که رؤیت هلال در شهری میتواند اول ماه را برای شهر دیگر هم ثابت کند.

(به عبارتی چنانچه دیده شدن ماه در شهر "ب" ، ملازمه داشته باشد با رویت در منطقه "الف" ، اول ماه برای منطقه "الف" هم ثابت می شود به این معنا که اگر با دیده شدن ماه در شهر دیگر، انسان اطمینان پیدا کند که در شهر وی هم اگر مانعی مانند ابر و یا غبار و مانند آن نبوده، ماه حتما دیده میشد، اول ماه برای شهر وی هم ثابت می گردد.)

توضیح تفصیلی:

اتّحاد یا اختلاف افق دو منطقه نسبت به یکدیگر امر ثابتی نیست؛ بلکه در ماه‌های مختلف ممکن است متفاوت باشد؛ توضیح بیشتر این است که:

برای رؤیت هلال در شب اوّل ماه، اموری مؤثّر است؛ از جمله:

زمان غروب خورشید و ماه و اختلاف زمان غروب آن دو، و نیز مختصّات خورشید و ماه و جدایی زاویه‌ای ماه و خورشید که از اختلاف ارتفاع ماه و خورشید، و نیز اختلاف سمت آن دو نشأت می‌گیرد و ضخامت بخش میانی ماه و همین‌طور درصد روشنایی هلال و به اصطلاح فاز ماه و...

 گاه ممکن است در یکی از ماه‌های قمری ویژگی‌های فوق باعث شود، ماه در افق شهری مثلاً با نورانیّت زیاد و مدّت مکث طولانی دیده شود؛ در حالی که شرایط رؤیت پذیری ماه در شهرِ به خصوصِ دیگر، از جهت ارتفاع ماه و جدایی زاویه‌ای آن با خورشید و ...، شرایط بهتر یا برابری نسبت به شهر اوّل باشد؛ این امر باعث اطمینان می‌شود که در آن شهرِ به خصوص (که از نظر محاسبات دقیق علمی، دارای شرایط رؤیت پذیریِ برابر یا بهتری نسبت به شهری که ماه دیده شده می‌باشد) چنانچه ابر یا مانع دیگری نبود، حتماً ماه دیده می‌شد و به اصطلاح بین رؤیت ماه با این شرایط در شهر اوّل و رؤیت ماه در شهر دوّم ملازمه وجود دارد.

 امّا در ماه قمری دیگر، ممکن است در همان شهر اوّل، ماه دیده شود، ولی از آنجا که مثلاً مدّت مکث ماه و جدایی زاویه‌ای آن با خورشید، کم بوده، نتوان اطمینان پیدا کرد که اگر در شهر دوّم (که شرایط رؤیت پذیری ضعیف تری نسبت به شهر اول دارد)، ابر یا مانع دیگری نبود حتماً ماه دیده می‌شد و به تعبیر دیگر، بین رؤیت ماه در شهر اول با رؤیت ماه در شهر دوم ملازمه وجود ندارد.

 پس یک شهر، در یک ماه قمری، نسبت به شهر دیگر هم افق بوده، امّا در ماه دیگر نسبت به همان شهر، هم افق نمی‌باشد.

 البتّه به طور کلّی و عموم ممکن است گفته شود:

 اگر شهری که ماه دیده شده (شهر اوّل)، در شرق شهر دوّم - که مثلاً مانعی از دیده‌شدن ماه در آن بوده - قرار داشته باشد، چنانچه در خط عرض جغرافیایی، بیش از یک یا دو درجه اختلاف نداشته باشد، غالباً ملازمه وجود داشته و غالباً دیده شدن ماه در شهر اوّل، اوّل ماه را برای شهر دوّم نیز ثابت می‌کند؛ بنابراین ثابت شدن رؤیت ماه در مشهد، اوّل ماه را غالباً برای نیشابور، سبزوار، شاهرود، دامغان، تهران، قزوین، سقز، سردشت و... ثابت می‌کند. 

 امّا در غیر این صورت‌، وجود ملازمه و ثابت شدن ماه، در شهر دیگر، بستگی به ویژگی‌های ماهی دارد که در شهر اول رؤیت شده و همچنین مختصّات و شرایط رؤیت پذیری ماه در شهر دوم، که در توضیحات به آن اشاره گردید.

 به طور مثال در برخی از موارد ممکن است خصوصیّات رؤیت ماه و شرایط رؤیت پذیری در دو شهر طوری باشد که دیده شدن ماه در شهرهایی از پاکستان یا هندوستان یا حتّی عراق و عربستان، اوّل ماه در مشهد را هم ثابت ‌کند و در بسیاری از موارد هم ممکن است دیده شدن ماه حتّی در تهران یا اصفهان یا شهرهای نزدیک‌تر مثل شاهرود هم اوّل ماه را در مشهد ثابت ننماید، که در هر مورد می‌توان از متخصّصین متدیّن کسب اطّلاع نمود.

و در این جهت، همچنان که معلوم شد، نزدیک بودن یا حتّی یکی بودن وقت اذان در دو شهر، یا صِرف شرقی بودن شهری که ماه رؤیت شده نسبت به شهر دیگر، برای اثبات ماه در شهر دیگر کافی نیست. [1]

این مبنا که از نظر علمی مورد تأیید کارشناسان نجوم است، مقتضی آن است که برای اثبات اوّل ماه، در شهرهایی غیر از شهری که ماه در آن دیده شده، در هر مورد، بررسی علمی و تخصّصی مناسبی صورت پذیرد تا به محض ثبوت ماه در شهری، برای شهر دیگر، اوّل ماه اعلام نشود. [2]

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

[1] مثلا در اول ماه مبارک رمضان سال گذشته (1437 ه.ق) بنا به ادعای یک گروه استهلال و بعضی از منجمین، ماه در شهر طبس رؤیت شد ولی برای مشهد اول ماه ثابت نشد. (با وجود اینکه مثلا در وقت اذان مغرب تقریبا مشترک اند.) زیرا در آن ماه مشهد با طبس هم افق نبود. ولی اگر ماه در مشهد ثابت می شد و در طبس رؤیت نمی شد، برای طبس اول ماه ثابت می گردید. زیرا در آن ماه، از نظر محاسبات دقیق نجومی، طبس در شرایط بهتر یا مساوی شهر مشهد از حیث حجم و ارتفاع از افق در وقت غروب و بُعد زاویه از خورشید بوده و در نتیجه طبس با مشهد در آن ماه هم افق بوده است.

[2] منهاج الصالحین، ج1، کتاب الصوم، الفصل السادس: ثبوت الهلال، ص314، م1044 استفتائات فارسی، ج1، ص76، م5 / اسئله حول رؤیة الهلال مع أجوبتها، وفق ما أفاده سماحة السید السیستانی / احکام فقهی رؤیت هلال، ص14، م11 / همان، از ص15 تا ص18 / همان ص29، س1 / مباحثی پیرامون رؤیتهلال و احکام فقهی آن، فصل 5، ص17 و 18 / استفتاء مکتوب از نجف اشرف / استفتاء موجود در آرشیو دفتر /

مدارک تمام مطالب و پاسخ به مسائلی که در این سایت می بینید در ارشیو مجموعه موجود است و در صورت لزوم قابل ارائه است