وقت نماز ظهر و عصر -معنای زوال شرعی - راه های تشخیص وقت زوال و وقت ظهر [اوقات نماز]

سؤال:

باسلام در مورد وقت نمار جمعه اینچنین آمده است شایان ذکر است؛ وقت نماز جمعه، وقت زوال آفتاب يعنى ظهر است و وقتش اول عرفى زوال است

۱.آیا وقت نماز ظهر هم همین موقع ست ؟

۲‌. آیا اول عرفی زوال چند ثانیه یا چند دقیقه قبل زوال را هم شامل می شود؟

۳.اینکه گفته میشود اقامه نماز در اول وقت مستحب ست تقریبا تا چند دقیقه بعد اذان رسانه ها میشود

 

نام مرجع تقلید:

آیت الله العظمی سیستانی (حفظه الله تعالی)

 

پاسخ:

با عرض سلام و ادب؛

وقت نماز ظهر و عصر از زوال و ظهر شرعی آغاز می‌شود. زوال یا ظهر شرعی عبارت از گذشتن نصف فاصله زمانی بین طلوع آفتاب تا غروب آفتاب است.

 مثلاً اگر طلوع آفتاب در شهری ساعت (‌6) بامداد و غروب آفتاب، ساعت (‌20) باشد، در این صورت، فاصله زمانی بین طلوع آفتاب تا غروب آفتاب، (‌14) ساعت می باشد که نصف آن (‌7) ساعت است. بنابر این پس از گذشت هفت ساعت از طلوع آفتاب، ظهر شرعی است که ساعت سیزده (یک بعد از ظهر)  می شود. [1]

شایان ذکر است؛ تعیین ظهر شرعی با استفاده از شاخص نیز امكان پذیر است. بنابراین، اگر چوب یا چیزی مانند آن را كه شاخص می‌نامند، راست در زمین هموار فرو ببرند، صبح كه خورشید بیرون می‌آید سایه آن به طرف مغرب می‌افتد و هر چه آفتاب بالا می‌آید، این سایه كم می‌شود و در شهرهای ایران و بسیاری از کشورها در اوّل ظهر شرعی به کمترین اندازه خود می‌رسد و ظهر كه گذشت، سایه آن به طرف مشرق بر می‌گردد و هرچه خورشید رو به مغرب می‌رود، سایه بلندتر می‌شود.

 بنابراین زمانی که سایه به کمترین اندازه خود می رسد و سپس، دو مرتبه رو به زیاد شدن می‌گذارد، معلوم می‌شود زمانِ ظهر شرعی فرا رسیده است ولی در بعضی شهرها كه گاهی موقعِ ظهر، سایه شاخص به كلّی از بین می‌رود و بعد از آن، سایه دوباره پیدا می شود، در این وقت است که معلوم می شود ظهر شرعی فرا رسیده است. [2]

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

[1] بنابراين هميشه ساعت دوازده، ظهر شرعی نيست بلكه ظهر شرعی در بعضی از مواقع سال در شهرهای ميانی ايران همچون قم و تهران چند دقيقه قبل از ساعت دوازده و گاه چند دقيقه بعد از ساعت دوازده است و در شهرهای شرقی، ظهر زودتر و در شهرهای غربی، ظهر ديرتر است.

[2] توضیح المسائل جامع، ج1، ص277 و 278، م884 و 885 / العروة الوثقی، ج2، فصل فی اوقات الیومیّة و نوافلها، ص18، م1 / منهاج الصالحین، ج1، کتاب الصلاة، المقصد الاول: اعداد الفرائض و نوافلها و مواقیتها و جملة من احکامها، الفصل الاول: الوقت، ص 155، م502 /