سؤال:

 به نام خدا

با سلام و تشکر از زحمات شما

با توجه به اینکه تسهیلات مسکن بانک مسکن یکی از موارد مبتلابه افراد می باشد مطابق آنچه که در سایت شما و کانال تلگرام آمده است آیا روش ذیل با توجه به فرآیند دریافت تسهیلات مسکن از بانک مسکن جهت تخلص از ربا صحیح است؟

1- در ابتدا و برای سپرده گذاری پیش از دریافت تسهیلات بدون اینکه خود را طلبکار بداند، پول را واریز نماید (گر تسهیلات را دادند، دادند و اگر ندادند، ندادند)

2- پس از گذشت دوره انتظار و رسیدن نوبت تسهیلات مسکن (به طور مثال پس از یکسال)، فرد متقاضی به صورت مشارکتی با بانک اقدام به خرید مسکن مورد نظر می نماید (اگر چه سند منزل به نام متقاضی تسهیلات خرید مسکن می شود ولی بانک شرعا به میزان تسهیلات ارائه شده در مالکیت منزل شریک است)

3- پس از آن بانک ضمن در رهن (گروگان گرفتن) منزل خریداری شده سهم خود از منزل خریداری شده را به صورت اقساطی و به قیمتی بالاتر از قیمت معامله نقد به متقاضی تسهیلات می فروشد و پس از پایان اقساط آن، منزل را از رهن (گروگان) خود خارج می نماید.

لطفا پاسخ این پرسش را هم از نظر حضرت آیت الله العظمی سیستانی و هم از نظر حضرت آیت الله وحید خراسانی بیان فرمایید.

 

نام مرجع تقلید:

آیات عظام سیستانی، وحید خراسانی (حفظهما الله تعالی)

 

پاسخ:

با عرض سلام و ادب؛

در فرض سوال، اشکالی به نظر نمی آید؛ ولی اشکالِ اصلیِ تسهیلات فروش اقساطی (از جمله وام مسکن)، بحث خسارت تاخیر تادیه (وجه التزام یا همان دیرکرد) است که به فتوای هردو بزرگوار حرام و رباست. [1]

شایان ذکر است؛اگر روشی که در سوال بیان نموده اید [2] به طور صحیح انجام نشود و فقط به نحو صوری کاغذهایی ردّ و بدل کنید یا مثلا شما (متقاضیِ وام) فاکتور صوری برای خرید کالا ارائه نمایید، جایز نیست. [3]

امـا برای حلیّت تسهیلات فروش اقساطی یا هر وام و تسهیلاتی که خسارت تاخیر تادیه (وجه التزام یا همان دیرکرد) دارد، می توانید از یکی از راه حل های ذیل استفاده نمایید:

1) مصالحه

برای اطلاع از توضیحات کامل و تفصیلی این راه حل (برای هر بانکی حتی برای بانک های خصوصی و تعاونی های مالی و اعتباری) اینجا را کلیک نمایید.

2) افزایش نرخ سود در عقود اسلامی (غیر قرض)

3) افزایش مدّت قرارداد در عقود اسلامی (غیر قرض)

4) عقد محاباتی به شرط تأخیر در پرداخت دین (البته این راه حل را آیت الله وحید خراسانی قبول می نمایند ولی آیت الله سیستانی این راه حل را خالی از اشکال نمی دانند و بر مقلدین شان احتیاط واجب در اجتناب است.)

5) انعقاد معامله جدید نسیه با لحاظ سود بیشتر

6) فسخ یا اقاله معامله قبل و انعقاد بیع یا مصالحه جدید

7) تملک اموال در حکم مجهول المالک (البته این راه حل را آیت الله سیستانی قبول می نمایند ولی آیت الله وحیدخراسانی از آنجا که اموال بانکهای دولتی و مشترک را در حکم مجهول المالک نمی دانند، لذا این راه حل موضوع ندارد و صحیح نیست.)

برای اطلاع از توضیحات کامل این راه حل (فقط در بانک های دولتی یا مشترک) ، مطابق با فتاوای آیت الله العظمی سیستانی، اینجا را کلیک نمایید.

8) عدم قبولی شرط حرام (البته این راه حل را بعضی از مراجع از جمله آیت الله سیستانی به هیچ وجه صحیح نمی دانند.)

برای اطلاع از حکم و روش کامل تسهیلات فروش اقساطی و راه حل آن (فیلم سخنرانی استاد) اینجا را کلیک نمایید.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

[1] منهاج الصالحین آیت الله سیستانی، ج1، مستحدثات المسائل، مورد اول، الاقتراض الایداع، ص398، انتهای م1 – استفتائات آیت الله سیستانی، ج1، احکام مربوط به بانک ها و صندوق ها، ص262، س359 –  جزوه ی دریافتی از دفتر آیت الله وحید خراسانی، ص97، س400 – احکام مکاسب آیت الله وحید خراسانی، ص197، مورد هفتم – موسوعه فقهی تحقیقات و استفتائات واحد پاسخ به سوالات جامعة الزهراء(سلام الله علیها)، مجموع احکام9، قسمت معاملات و امور بانکی، ص49  – جزوه تخصصی "احکام بانک ها و مؤسسات مالی اعتباری و صندوق های قرض الحسنه"، ص13 تا 15 – همان، ص15، م7، مورد3  – استفتاء مکتوب از مراجع معظم تقلید

[2] وکالت از بانک و خرید نقدی منزل برای بانک ولو به اسم خودتان، و بعد فروش نسیه با سود و بهره بیشتر از نقد توسط بانک به شما)

[3] احکام مکاسب آیت الله وحید خراسانی، ص195 و 196، مورد پنجم – استفتاء مکتوب از آیت الله سیستانی – استفتاء موجود در آرشیو دفتر