«نقاشی و مجسمه و عروسک سازی»

تصاویر^[1] بر سه نوعند:

 نوع اول:تصویر موجودات بی روح مثل : گل، درخت و ....

این نوع تصویر به نظر تمام مراجع تقلید جایز است، هر چند مجسّم و برجسته باشد. ^[2]

 نوع دوم:  تصویر موجودات روح دار بدون تجسیم و برجستگی مثل نقاشی.

آیات عظام خوئی و اراکی میفرمایند: تصویر موجودات روح دار (مثل انسان و حیوان و ...) چه مجسّم و برجسته باشد چه نباشد حرام است؛ بنابر این نقاشی انسان و موجودات جاندار حرام است هر چند مجسّمه نباشد ولی عکاسی جایز است.

آیت الله وحید خراسانی : نقاشی انسان و موجودات جاندار بنابر احتیاط واجب جایز نیست، هر چند مجسّمه نباشد ولی عکاسی جایز است.

مرحوم امام، مقام معظم رهبری و ایات عظام گلپایگانی ، سیستانی، فاضل لنکرانی، بهجت، صافی گلپایگانی و مکارم شیرازی میفرمایند : جایز است و تصاویر فتوگرافی (عکس) و تلویزیونی متعارف در زمان ما هم همین حکم را دارد. ^[3]

 «این اختلاف فتوا تا پایان مسائل باید ملاحظه شود.»

 نوع سوم: تصاویر موجودات روح دار (مثل انسان و حیوان و ....) به شکل مجسّم و برجسته از سنگ، چوب، فلز، پلاستیک، گچ و غیره.

آیت الله سیستانی : ساختن و اجرت ساخت تصاویر مجسّم بنابر احتیاط لازم حرام است؛ ولی خرید و فروش آن ها به خودی خود و با صرف نظر از عناوین دیگر اشکال ندارد. و نگهداشتن آن ها در منزل جایز است هر چند کراهت دارد. ^[4]

 مرحوم امام ، آیات عطام خوئی، اراکی، گلپایگانی فاظل لنکرانی، وحید خراسانی و بهجت: ساختن و اجرت ساخت این نوع تصاویر حرام است. ولی خرید و فروش این تصاویر مجسّم (برجسته) اشکال ندارد. همچنین نگهداشتن و استفاده کردن از آن ها و نگاه به آن ها جایز است البته نگهداشتن آن ها در منزل مکروه است.

آیت الله صافی گلپایگانی: ساختن و اجرت ساخت آن حرام است و احتیاط واجب در ترک خرید و فروش آن است.

آیت الله مکارم شیرازی: ساختن و خرید و فروش مجسمّه اشکال دارد. ^[5]

تذکر:

در حرمت ساخت یکسان است که تصویر کامل باشد یا به حکم کامل باشد مثل تصویر برجسته شخص نشسته یا تصویر برجسته نیم رخ انسان یا کسی که دستش را پشت سرش قرار داده است. ^[6]

 ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

[1] تصویر شامل هر شکل و صورتی می شود؛ چه نقاشی باشد یا مجسمه یا عکس و ...

[2] توضیح المسائل مراجع، ج 2 ، م 2069 – تحریرالوسیلة ، ج 1، مکاسب محرمه ، م 12 – منهاج الصالحین آیت الله خویی و وحید، ج 3 ، م 16 – منهاج الصالحین آیت الله سیستانی، ج 2 ، م 18 – وسیلة النجاة آیت الله بهجت ، ج 1 ، مکاسب محرمه ، م 12 – هدایة العباد آیت الله گلپایگانی، ج 1 ، م 1695

[3] توضیح المسائل مراجع، ج 2 ، م 2069 –  تحریرالوسیلة ، ج 1، مکاسب محرمه ، م 12 – منهاج الصالحین آیت الله خویی و وحید، ج 3 ، م 16 – منهاج الصالحین آیت الله سیستانی، ج 2 ، م 18 – وسیلة النجاة آیت الله بهجت ، ج 1 ، مکاسب محرمه ، م 12 – هدایة العباد آیت الله گلپایگانی، ج 1 ، م 1695 – رساله فارسی آیت الله اراکی، م 2844

[4] توضیح المسائل جامع ، ج 1 ، ص 856 ، م 2709

[5] توضیح المسائل مراجع، ج 2 ، م 2069 –  تحریرالوسیلة ، ج 1، مکاسب محرمه ، م 12 – منهاج الصالحین آیت الله خویی و وحید، ج 3 ، م 16 – منهاج الصالحین آیت الله سیستانی، ج 2 ، م 18 – وسیلة النجاة آیت الله بهجت ، ج 1 ، مکاسب محرمه ، م 12 – هدایة العباد آیت الله گلپایگانی، ج 1 ، م 1695

[6] توضیح المسائل جامع ، ج 1 ، ص 857 ، م 2710 - توضیح المسائل مراجع ، مسأله 2069 ، توضیح المسائل مراجع ج2 ص 814 ، تحریر الوسیله ج1 مکاسب محرمه م 12 ، منهاج الصالحین آیات عظام خوئی ، وحید ج3 م 16 ، منهاج الصالحین آیت الله سیستانی ج2 م 18 ، وسیلة النجاة آیت الله بهجت ، ج 1 ، مکاسب محرمه ، م 12 – هدایة العباد آیت الله گلپایگانی، ج 1 ، م 1695