بعضی از "احکام بیع اعیان نجسه و..." مطابق فتاوای آیت‌الله سیستانی
بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم
بعضی از "احکام بیع اعیان نجسه و..."
مطابق فتاوای آیت‌الله العظمی سیستانی
سؤال:
آیا فروش گوشت خوک برای یهود و نصاری و به طور کلی اهل کتاب که آن را حلال می پندارند، جایز است؟
جواب:
کسب و کار با گوشت خوک به طور کلی جایز نمی باشد. [1]
سؤال:
آیا جایز است در یک مغازه قصّابی که گوشت خوک می فروشد کار کرد؟ حتی در این حد که مسلمانی به یکی از کارگرانش دستور بدهد که به فلان مشتری گوشت خوک بده؟
جواب:
فروش گوشت خوک حتی برای کسانی که آن را حلال می انگارند جایز نیست و فرق نمی کند با واسطه و یا بی واسطه باشد و اما بدون فروش و فقط در اختیار گذاشتن گوشت خوک برای کسی که آن را حلال می داند آن هم اشکال دارد و احتیاط واجب ترک آن است. [2]
سؤال:
آیا می توان در رستورانی که به مشتریان، مشروبات الکلی سرو می شود، کار کرد بخصوص اگر شخصاً شراب برای مشتری نمی آورد بلکه فقط در زمینه شستشوی جامها و پیاله ها کار می کند؟
جواب:
نظافت جام ها و پیاله ها ار مقدمه شربخواری باشد، شرعاً حرام است. [3]
سؤال:
شخصی در یک رستورانی کار می کند که گاهی گوشت غیر حلال و دیگر گاه گوشت خوک برای مشتری غیر مسلمان، سرو می کند جواب بخش نخست را فرموده اید سؤال در بخش دوم است و آن سرو کردن گوشت خوک است در کنار گوشت حرام دیگر آیا چنین کاری جایز است و اگر او از این کار خودداری کند ممکن است از کار و تلاش بر کنار و رانده شود؟
جواب:
گوشت خوک را هر چند برای کسی که آن را حلال می انگارد نمی توان، سرو کرد و احتیاط ترک آن است. [4]
سؤال:
آیا برای یک مسلمان جایز است در یک بقالی و یا سوپر مارکتی که در گوشه ای از آن شراب فروخته می شود، کار کند در حالی که او فقط صندوقداری گرفتن پول است؟
جواب:
اگر خریدار و فروشنده هر دو نامسلمان باشند او می تواند در چنان جایی کار کند و بهای شراب و غیر آن را بگیرد. [5]
سؤال:
چاپخانه ای در یک کشور غیر اسلامی لیست خوارکی های رستورانی را چاپ می کند که در میان آنها گوشت خوک هم دیده می شود ایا کار در چنان چاپخانه ای جایز است؟ و ایا او می تواند آگهی های تبلیغاتی برای معرفی میخانه ها و محل های فساد دیگر، چاپ کند؟ با علم به این که اگر این کارها را نکند، از نظر کار متضرّر خواهد شد؟
جواب:
جایز نیست چنان چیزهایی را چاپ کند اگر چه به تعطیلی محل کار بینجامد. [6]
اما چند مسأله:
مسأله:
برای هر مسلمانی جایز است گوشتهای حیوان تذکیه شرعی نشده را در اختیار کسانی که آنگونه گوشتها را حلال میپندارند اعم از یهودی ،مسیحی و دیگران ـ بگذارد .هم چنان که برای هر مسلمانی جایز است در جایی که چنین گوشت های تهیه میشود و یا آنها را میپزند و میفروشند،کار کند و این عده کارگران برای توجیه مالکیت خود نسبت به پولی که از راه این کار به دست میآورند میتوانند آن را بابت کنار رفتن از حق اختصاص خود به سود کفار تلقی نماید. [7]
مسأله:
هیچ مسلمانی نمیتواند گوشت خوک رابه کسانی که آن راحلال میشمارند مسیحی باشند و یا جزآنان، بفروشد و احتیاط واجب آن است که چنان گوشتی را هر چند از طریق فروش ،در اختیار آنان هم قرار ندهد. [8]
مسأله:
برای هیچ مسلمانی جایز نیست شراب را حتی برای کسانی که آن را حلال میشمارند تقدیم بدارد چنانکه شستشوی پیاله ها، جام ها و به طور کلی خدمت در زمینه شرابخواری که مقدمه آن محسوب باشد،جایز نمیباشد. [9]
مسأله:
جایز نیست مسلمان خود را برای شراب فروشی و سرو کردن آن در رستوران هاو یا برای نظافت و شستشوی ظروف و جام های شراب ،اجیر کند چنانکه گرفتن دستمزد برای چنین کاری حرام میباشد و توجیه برخی به این که آنان به پول نیازمند و چنان کاری را ضرورت قلمدادمیکند توجیه منطقی نیست و پذیرفته نمی باشد.خدای صبحانه و تعالی فرموده:
((وَ مَن یَتٌقِ اللهَ یَجعَل لَهُ مَخرَجاً وَ یَرزُقهُ مِن حَیثُ لایَحتَسِبُ وَمَن یَتَوَکَل عَلَی اللهِ فَهُوَ حَسبُهُ)): [10]
هرکس تقوای الهی پیشه داشته باشد خدا برای او راه خرجی قرار میدهد و از آنجا که به گمان نمیآید ،او را روزی میدهد و هر کس برخداتوکل کند خدا او رابس است.
و باز خدای ـ برتر از هر گوینده ای ـ فرمود:
((اِنٌ الَذینَ تَوَفیهُمُ المَلائِکَةُ ظالِمی اَنفُسِهِم قالُو فیمَ کُنتُم قالُو کُنا مُستَضعَفینَ فِی الاَرض قالُو اَلَم تَکُن اَرضُ اللهِ واسِعَةً فَتُهاجِرُوا فیها فَاولئِکَ مَاویهُم جَهَنَمُ وَ ساءَت مَصیراً اِلَا المُستَضعَفینَ مِنَ الرِجالِ وَالنَساءِوَالوِالدانِ لا یَستَطیعُونَ حیلَةً وٌ لایَهتَدُونَ سَبیلًا)). [11]
همانا کسانی راکه فرشتگان روح آنان را میگیرند در حالی که برخویشتن ستم کرده بودند فرشتگان گفتنند: شما کجا بودید؟گفتند:مادر زمین،مستضعف وناتوان بودیم .گفتند:آیا زمین خدا گسترده است نبود تا در آن به مهاجرت بپردازید؟پناهگاه ایشان جهنٌم باشد و چه مصیر بدی است .جز مردان ،زنان و کودکان ضعیف و ناتوانی که چاره ای نداردو راه برای نجات پیدا نمیکنند.
از پیامبر اکرم محمد (صلی الله علیه و آله) روایت شده که در حجةالوداع درخطابه ای فرمود:بدانید روح الامین برمن وحی کرد که هیچ انسانی نمیمیرد مگر آنکه بهره اش رااز رزق و روزی،به کمال دریابد پس تقوا پیشه کنید و به جستجوی نیکو و پسندیده بپردازید و تاُخیر روزی ، شما را بر آن واندارد که روزی را از راه معصیت خدا طلب کنید زیرا خدای تبارک و تعالی روزی را در میان خلق به صورت حلال تقسیم کرده نه حرام ،پس هر کس پارساییکند روزی او از راه حلال میرسد و هر کس پرده را بدرد وآن را از طریق حرام بجوید زا روزی حلالش بریده میشود ودر روز قیامت از او حسابرسی به عمل میآید[12]. [13]
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
[1] الفقه للمغتربین، الفصل الرابع: العمل و حرکة رأس المال، ص 129، س 276
[2] همان، س 278
[3] همان، ص 131، س 286
[4] همان، ص 132، س 291
[5] همان، س 292
[6] همان، س 293
[7] همان، ص 121، م 240
[8] همان، م 241
[9] همان، ص 122، م 242
[10] سوره طلاق ، آیات 2 و 3
[11] سوره نساء ایات 97 و 98
[12] وسایل الشیعه ، ج 17 ، ص 44
[13] الفقه للمغتربین، الفصل الرابع: العمل و حرکة رأس المال، ص 122، 243