موضوع شناسی بورس و معاملات در فارکس [معاملات]

و معاملات در فارکس

دبیركمیته فقهی سازمان بورس:

معاملات صوری و مجازی ارز در فاركس از نظر شرعی اشكال دارد.

خبرگزاری فارس:

دبیركمیته فقهی سازمان بورس با تشریح ابعاد و نتایج بررسی فقهی معاملات فاركس گفت: آنچه امروزه به عنوان فاركس در اینترنت مطرح است، شكل ساده خود را از دست داده و به جای خرید و فروش واقعی ارز به معاملات صوری و مجازی می‌پردازد كه از نظر شرعی دارای اشكالاتی است.

به گزارش فارس به نقل از سنا ، سیدعباس موسویان در خصوص مسائل فقهی معاملات فاركس گفت:

 شكل ساده معاملات فاركس از نظر شرعی اشكالی ندارد، زیرا تمام شرایط معامله را دارد و شرطی كه مخالف شرع باشد، قید نشده است.

اما آنچه امروزه به عنوان بازار فاركس در اینترنت مطرح است، شكل ساده خود را از دست داده و به جای خرید و فروش واقعی ارز به معاملات صوری و مجازی می‌پردازد كه از نظر شرعی دارای اشكالاتی است و موجب حرمت و عدم جواز این نوع معاملات می‌شود.

وی با بیان اینكه اگر این نوع معامله از طریق اینترنت نیز انجام گیرد و تمام شرایط معامله در آن رعایت شود، به طور شرعی جایز است،‌در رابطه با شكل ساده معاملات فاركس توضیح داد: شكل ساده بازار فاركس، بازاری است كه در آن ارزهای مختلف مانند دلار، یورو، پوند، ین و.... در مقابل هم معامله می‌شوند. در این بازار یك ارز را در مقابل ارز دیگری خرید و فروش می‌كنند. به این بیان، كسی كه سرمایه‌ای دارد و وقتی احساس می‌كند ارزش یك ارز در حال افزایش است، آن ارز را خریداری می‌كند و هنگامی كه ارزش آن افزایش یافت یا احتمال كاهش قیمت آن ارز را می‌دهد به فروش آن می‌پردازد و از مابه‌ التفاوت قیمت خرید و فروش سود می‌برد و در مواردی كه پیش‌بینی‌اش خطا رود، ضرر می‌كند.

دبیر كمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینكه چنین معامله‌ای از سابق بین مردم مرسوم بود، افزود: افراد صاحب سرمایه یا خود به چنین معامله‌ای اقدام می‌كردند یا صرافی را به عنوان وكیل یا عامل خود قرار می‌دادند و از او می‌خواستند در مقابل حق‌العمل معین (اجرت) چنین معامله‌ای را برای آنان انجام دهد و سود و زیان از آن صاحب سرمایه باشد.

موسویان تصریح كرد: بر این اساس، شكل ساده معاملات فاركس از نظر شرعی اشكالی ندارد؛ زیرا تمام شرایط معامله را داشته و در ضمن آن هم، شرطی كه مخالف شرع باشد، قید نشده است.

*شكل جدید معاملات فاركس دبیر كمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار ادامه داد: این در حالی است كه آنچه امروزه به عنوان بازار فاركس در اینترنت مطرح است، شكل ساده خود را از دست داده و فعالان این بازار، به جای خرید و فروش واقعی ارز به معاملات صوری و مجازی می‌پردازند كه از نظر شرعی دارای اشكالاتی است و موجب حرمت و عدم جواز این نوع معاملات می‌شود

*انواع مختلف فعالیت در فاركس موسویان با اشاره به اینكه معاملات رایج فاركس امروزه به صورت‌های مختلف انجام می‌گیرد، گفت: یكی از مهم‌ترین روش‌ها آن است كه برخی از كسانی كه خود را در محیط اینترنت به عنوان كارگزار بازار فاركس معرفی می‌كنند و پایگاه یا وبلاگی به این نام برای خود ایجاد كرده‌اند، دارای هویت مشخص واقعی نیستند و هدف آنها از این كار كلاهبرداری است

وی تصریح كرد: این گروه با تبلیغات گسترده و با فریب مردم سرمایه آنان را جمع كرده و ممكن است برای مدتی نیز سود بپردازند، اما بعد از مدتی اسم و رسم خودشان را از محیط اینترنت بر‌می‌دارند، به‌طوری كه مال باخته ، هیچ راهی برای استیفاء حق خود ندارد و همه سرمایه خود را از دست می‌دهد.روشن است كه این گروه از معاملات فاركس نامشروع است. وی به گروه دوم اشاره كرد و افزود: كسانی هستند كه خود را در محیط اینترنت به عنوان كارگزار فاركس معرفی می‌كنند و دارای هویت مشخصی هم هستند و در پایگاه اینترنتی، معاملات سفارش شده توسط صاحب سرمایه را روز به روز در صفحه مخصوص او نمایش می‌دهند و او نیز به این گمان كه گزارش واقعی است به آنان اطمینان می‌كند.

موسویان ادامه داد: اما درحقیقت این صفحه اینترنتی یك نمایش صوری بیش نبوده و واقعیت ندارد و آنان اموال سرمایه‌گذار را در جای دیگری مثل قاچاق و... سرمایه گذاری كرده‌اند.

وی تصریح كرد: این قسم از معاملات فاركس نیز به طور قطع شرعی نیست، زیرا سود حاصله هیچ مبنای معامله واقعی ندارد و صرفا برخواسته از بازی با اعداد و صفحه مجازی در اینترنت است.

دبیر كمیته فقهی خاطرنشان كرد: گروه سوم كسانی هستند كه خود را درمحیط اینترنت به عنوان كارگزار بازار فاركس معرفی می‌كنند و چه بسا دارای هویت مشخصی هم باشند و در بازار ارز نیز فعالیت ‌می‌كنند، اما نوع معاملاتشان شرعی نیست این گروه به جای خرید و فروش واقعی ارز اقدام به معاملات صوری آتی ارز می‌كنند.

وی ابراز داشت: برای مثال، یك طرف متعهد می‌شود یك ‌میلیون یورو را در مقابل یك‌میلیون و پانصد هزار دلار بفروشد و دیگری متعهد به خرید می‌شود با این فرض كه هیچ یك قصد جدی خرید یا فروش یورو یا دلار را ندارند بلكه در پایان روز كاری، بر اساس قیمت‌های جدید تسویه نقدی می‌كنند. به این معنا كه اگر قیمت یورو افزایش داشت فروشنده آتی مبلغی را به خریدار می‌پردازد و اگر قیمت یورو كاهش داشت، خریدار آتی مبلغی را به فروشنده می‌پردازد.

موسویان تاكید كرد: گاهی اصلاً معامله‌ آتی نیز در كار نیست، بلكه قرارداد روی تفاضل قیمت‌هاست؛ به این بیان كه دو طرف قرارداد، یك میلیون واحد تفاضل قیمت دلار با یورو می‌بندند؛ به این معنا كه اگر تفاضل قیمت‌ها بیشتر شد این طرف به اندازه یك میلیون برابر تغییرات قیمت به دیگری بپردازد و اگر تفاضل قیمت‌ها كمتر شد آن طرف به اندازه یك میلیون برابر تغییرات قیمت به دیگری بپردازد.

وی افزود: روشن است كه چنین معاملاتی مبنای شرعی ندارد و درآمد حاصل از آنها نیز نوعی شرط بندی و اكل مال به باطل است.

وی گفت: گروه چهارم كسانی هستند كه خود را در محیط اینترنت به عنوان كارگزار فاركس معرفی می‌كنند و چه بسا دارای هویت مشخصی هم باشند و به طور حقیقی هم معامله ارز انجام دهند، اما در ضمن قرارداد خود با صاحبان سرمایه شروطی مطرح می‌كنند كه آن شروط خلاف شرع است، برای مثال شرط می‌كنند زمان هایی كه معامله‌ای در كار نیست سرمایه را به صورت ربوی به بانك یا مؤسسه‌ای قرض داده و بهره دریافت كنند

دبیركمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار تاكید كرد: در همه صورت، معاملات فاركس به گونه‌ای طراحی شده كه سود بردن یك ‌طرف همیشه با ضرر طرف دیگر رقم می‌خورد، یعنی یا قیمت ارز مورد معامله بالا می‌رود یا پایین می‌آید و در هر حالت یا این طرف سود می‌برد و آن طرف ضرر یا بالعكس.

موسویان تصریح كرد: در این شرایط، تنها كسی كه در هر صورت سود می‌برد، كارگزار فاركس است كه درصد خود را از هر قراردادی می‌گیرد؛ بنابرین به صورت طبیعی در این بازار تنها افراد بسیار حرفه‌ای می‌توانند سود ببرند و غالب ایرانیانی كه وارد این بازار شده‌اند در كوتاه مدت بعد از چند معامله كل سرمایه‌شان را از دست داده‌اند.

وی ابراز داشت: در همه موارد معاملات فاركس، بخش قابل توجهی از سرمایه‌های ملی از كشور خارج شده و درصد كمی از آن به عنوان سود به كشور برمی‌گردد و از این جهت نیز خلاف قوانین كشور بوده و آسیب جدی بر اقتصاد ملی می‌زند

موسویان در پایان تاكید كرد: تذكر این نكته نیز ضروری است كه برخی با مطرح كردن شكل ساده معاملات فاركس درصدد گرفتن مجوز فقهی هستند در حالی كه امروزه این نوع از معاملات فاركس بسیار كم است و شكل رایج آن كه در سطح وسیعی در اینترنت وجود دارد، شكل باطل فاركس محسوب می‌شود. [1]

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

[1] تحقیق و گفت و گوی شفاهی از حجت الاسلام و المسلمین دکتر سید عباس موسویان، عضو شورای فقهی بانک مرکزی و عضو هییت علمی دانشگاه امام صادق (ع) و مشاور ویژه دبیر کل کانون شرکت های لیزینگ ایران و همچنین مشاور فقهی بانک توسعه صادرات ایران و دبیر کمیته فقهی سازمان بورس کشور / بحث مطرح شده در جلسه هم اندیشی در دفتر معظم له با حضور نمایندگان ویژه ایشان و مجتهدین معظم (حفظهم الله تعالی(