بــیــت‏ کــــویـــن (Bitcoin)

(بیت‌کوین) به انگلیسی (Bitcoin) یک نوآوری اینترنتی با کارکردهای مشابه پول بی پشتوانه است. و نوعی پول دیجیتال محسوب می شود.

یکی از نتایج ورود اینترنت به جنبه اقتصادی زندگی انسان ایجاد پول الکترونیک و در ادامه ایجاد پول مجازی است.

 

بعض اقسام پول های مجازی

1) پول مجازی متمرکز: این پول مجازی توسط یک گروه مشخص از افراد یا یک سایت مشخص منتشر می‌شود. مبادلات و حسابداری این پول نیز بر عهده این گروه یا سایت است. این سایت یا گروه نقش بانک مرکزی یا مقام پولی را برای این پول ایفا می‌کند. برای این نوع از پول می‌توان به ریپل  اشاره کرد.

2) پول مجازی غیرمتمرکز: این پول توسط یک گروه یا یک سایت مشخص منتشر نمی‌شود و بستگی به فعالیت افراد و اعضای جامعه مربوط دارد. همچنین تضمین مبادلات و حسابداری این پول نیز بر عهده اعضای شبکه است. این پول‌ها به شكل کدهای رمز وجود دارند و منتشر می‌شوند به همین دلیل به آن‌ها پول رمزی  نیز می‌گویند. مهم‌ترین مثال این پول بیت‏کوین است.

بیت‏کوین پول مجازی غیرمتمرکزی است که قابلیت مبادله با دیگر پول‌ها و خرید کالا و خدمات حقیقی را دارد.

حجم بیت‏کوینی که منتشر می‌شود محدود است و در نهایت به 21 میلیون بیت‏کوین می‌رسد که تا به امروز 15 میلیون آن وارد سیستم گردش مالی شده است. با استفاده از محاسبات می‌توان پیش‌بینی کرد که انتشار مقادیر باقیمانده بیت‏کوین تا سال 2040 طول می‌کشد

به‌طوری که در ابتدای سال 2016 روزانه بیش از دویست هزار تراکنش بیت‏کوین انجام می‌شود که ارزش آن به بیش از یک‌صد میلیون دلار می‌رسد ؛

در چندسال گذشته ارزش بیت کوین در بازارهای جهانی از چند صدم دلار به صدها دلار افزایش یافته است.

در سه سال قبل هر بیت كوین حدود ششصد دلار بود و الآن حدود دو هزارو ششصد دلار قیمت می شود. كه با ارزهای مختلف در بین مردم دنیا مبادله می شود و گاه با همان كالا خریداری می گردد.

هیچ تعهّدی پشت این پول دجیتال نیست و مبادلات و انتشار آن تحت نظارت هیچ مقام پولی نیست.و تا کنون هیچ دولت و نهاد رسمی  بیت کوین را به رسمیت نشناخته است.

 

بیت‏کوین از منظر قانون

کشورهای مختلف در برابر بیت‏کوین واکنش‏های مختلفی نشان داده‌اند. در این بخش واکنش چند کشور را در این مورد ارائه می‌شود:

ایالات‌متحده: در کشور ایالات‌متحده استفاده از بیت‏کوین با محدودیت خاصی مواجه نیست. در بیانیه های منتشر شده توسط مراجع مختلف قانونی به لزوم توجه به خطرات و سوء استفاده از بیت‏کوین هشدار داده شده است. شرکت‌های بزرگی همچون مایکروسافت برای فروش محصولات خود بیت‏کوین می‌پذیرند.

چین: در چین شرکت‌های خصوصی و افراد می‌توانند در مبادلات خود از بیت‏کوین استفاده کنند، استفاده از این سیستم توسط مؤسسات مالی ممنوع شده است.

آلمان: در سال 2013 وزارت مالیه آلمان بیت‏کوین را به عنوان یک واحد حسابداری که می‌تواند موضوع مالیات و مبادله قرار گیرد پذیرفت.

روسیه: روسیه کشوری است که استفاده از بیت‏کوین در آن غیرقانونی است.

 

طراح بیت كوین:

طرح بیت‏کوین برای اولین بار در سال ۲۰۰۸ در مقاله‌ای با عنوان «بیت‏کوین: سیستم پرداخت الکترونیک فردبه‌فرد» توسط فرد به نام «ساتوشی ناکاموتو» پیشنهاد شد. نکته جالب این است که هویت این فرد تا به امروز کاملاً ناشناخته باقی‌مانده است.

لذا مبدأ صدور بیت كوین و مخترع آن معلوم نیست و گمنام است.

در دسامبر ۲۰۱۵ در تحقیقات مشترک توسط وایرد و گیزمودو گفته شد که ممکن است کریگ رایت مهندس کامپیوتر و بازرگان استرالیایی، مخترع واقعی بیت‌کوین باشد.

در تاریخ ۲ می سال ۲۰۱۶ کریگ رایت ادعا کرد که همان ساتوشی ناکاموتو است. طبق مقالات منتشر شده توسط BBC و Economist وی توانسته یک پیام را توسط کلید خصوصی مربوط به اولین تراکنش بیت کوین امضا کند.

احتمال است اصل این ایده دست خود سازمان سیای آمریكا باشد كه یك پول دیجیتال منتشر كرده

و سرمایه ملت ها را جمع و یك باره از اینترنت پاك شود.

 

ریـــســــــک

در بررسی بیت‏کوین اولین مسئله‌ای که به عنوان ریسک مطرح می‌شود، غیرمتمرکز بودن و در نتیجه نبود یک ساختار پشتیبانی و پاسخگویی است. به این معنا که در سیستم‌های رایج پولی بانک‌های مرکزی و مؤسسات مالی مسئولیت پشتیبانی و پاسخگویی را بر عهده‌دارند. در سیستم بیت‏کوین هیچ مقام مسئول و پشتیبانی وجود ندارد و بنابراین در صورت مفقود شدن دارایی امکان بازیابی آن وجود ندارد. همچنین در سیستم بیت‏کوین تراکنش‌ها غیر قابل برگشت هستند و در صورت اشتباه امکان بازگشت وجود ندارد.

 

مزایای بیت كوین

اولین مزیت این است که عضویت در این شبکه کاملاً رایگان است. نرم‌افزار مورد نیاز برای استفاده از بیت‏کوین نیز به‌صورت رایگان قابل دانلود است. مزیت مهم دیگر بیت‏کوین در این زمینه هزینه پایین نقل‌وانتقال پول در مقایسه با دیگر روش‌های انتقال است.

نکته دیگر این است که در حالی که سیستم‌های رایج نقل و انتقال توانایی ایجاد محدودیت برای بعضی کشورها یا مناطق جغرافیایی را متناسب با اهداف خود دارند، امکان محدود کردن بیت‏کوین وجود ندارد و برای همگان و در همه جا با استفاده از شبکه اینترنت امکان پذیر است.

مزیت دیگر این است که افراد حاضر در این سیستم به‌صورت کاملاً ناشناس هستند؛ در حالی که تمامی تراکنش‌ها به‌طور عمومی اعلام می‌شود در عین حال هویت افراد پنهان باقی می‌ماند؛ بنابراین حریم خصوصی افراد بطور کامل حفظ می‌شود.

ناشناس بودن افراد در سیستم بیت‏کوین و حفظ حریم خصوصی آن‌ها همچنان که یک مزیت بشمار می‌آید می‌تواند یک جنبه منفی برای بیت‏کوین نیز باشد؛ به طوری که بیت‏کوین تبدیل به ابزاری برای پول‌شویی، خرید و فروش مواد مخدر و نقل و انتقالات مالی گروه‌های تروریستی شود.

 

روش های کسب بیت‏کوین

برای به دست آوردن طلا دو راه کلی وجود دارد، یک راه خرید آن در قبال پول، یا انجام فعالیت و یا کالای خاص است؛ راه دوم تولید طلای جدید با کاوش در معدن طلا است.

برای به دست آوردن بیت‏کوین نیز به‌طور مشابه دو راه کلی وجود دارد.

 راه اول: خرید بیت‏کوین با استفاده از ارزهای رایج همچون ریال، یورو، دلار و ... با نرخ مبادله مشخص است که بر اساس عرضه و تقاضای بیت‏کوین تعیین می‌شود.

همچنین می‌توان در فضای اینترنت در ازای ارائه خدمات و یا کالاهای حقیقی و مجازی بیت‏کوین دریافت کرد.

گاه خرید بیت کوین از صرافی‌ها صورت می گیرد و گاه وب سایت‌های بخت آزمایی، به کاربران خود بیت‌کوین می‌دهند.

به علت گران بودن سخت افزارهای به كار رفته و نیز هزینه برق آن مورد استقبال همگانی نمی باشد.

شیوه دوم: کسب بیت‏کوین یعنی تولید آن روش كاوش است، کاری است که توسط گره‌ها برای کسب بیت‏کوین انجام می‌گیرد.

بیت کوین‌ها عموماً از طریق فعالیت‌های استخراج (ماینینگ) که همان فرایند پردازش  كامپوتری و  تراکنش‌های بیت کوین است، بدست می‌آیند. این روش مستلزم در اختیار داشتن کامپیوترها و سخت‌افزارهای قدرتمندی است  و هر چه میزان توانمندی پردازشی قویتر باشد امكان دستیابی بیشتر است

فرایند بررسی و تأیید تراکنش‌های یک بلوک در حقیقت حسابداری و پشتیبانی از شبکه بیت‏کوین است که البته با مصرف انرژی برق و زمان همراه است؛ بنابراین برای ایجاد انگیزه در پشتیبانی از شبکه، جبران انرژی و زمان مصرف شده و همین‌طور انتشار بیت‏کوین جدید، پس از تأیید هر بلوک به گرهی که بلوک را تأیید کرده تعداد مشخصی بیت‏کوین جدید به عنوان کارمزد تعلق می‌گیرد.

 

ساختار بیت‏کوین

در سیستم بیت‏کوین هر پول مجازی دارای  یک کد رمزی است که دارنده کد رمز مالک آن است. هر فرد نیز با یک آدرس یا کد رمزی شناخته می‌شود. مبادلات در شبکه بیت‏کوین بر اساس انتقال کد مربوط به سکه از فردی به فرد دیگر انجام می‌شود.

اولین مرحله برای استفاده از سیستم نقل و انتقال بیت‏کوین نصب نرم‌افزار ویژه‏ای روی کامپیوتر (تبلت یا تلفن همراه) است که به نگهداری سکه‌ها و همچنین نقل‌وانتقال آن اختصاص دارد. به این نرم‌افزار کیف پول بیت‏کوین گفته می‌شود که به‌طور رایگان در اختیار همگان قرار دارد. در اختیار داشتن این نرم‌افزار برای استفاده از بیت‏کوین الزامی است.

 

تراکنش بیت‏کوین

بیت‏کوین یک سیستم مبادله غیرمتمرکز است؛ به این معنا که در این سیستم هیچ عامل واسطه و تأییدکننده اعتبار (مقام پولی یا موسسه مالی) وجود ندارد و تمامی نقل و انتقالات به‌صورت فردبه‌فرد انجام می‌شود.

هر تراکنش بیت‏کوین دو مرحله دارد، مرحله اول انجام و مرحله دوم تأیید تراکنش است. در مرحله اول خریدار مقدار بیت‏کوین مدنظر را که به‌صورت یک کد رمز است شخصاً به فروشنده منتقل می‌کند و تراکنش انجام می‌شود. برای این کار فرد وارد نرم‌افزار کیف پول خود می‌شود، مقدار مورد نیاز جهت انتقال و همچنین کد رمزی فرد مدنظر را وارد می‌کند و با تأیید وی تراکنش انجام می‌شود.

در مرحله دوم برای تأیید تراکنش باید اطمینان حاصل شود که این پول قبلاً توسط این فرد خرج نشده باشد. برای این منظور تراکنش مورد نظر به تمامی گره‌ها اعلام می‌شود. سابقه تمامی تراکنش‌های انجام شده در شبکه بیت‏کوین به‌طور مشترک و یکسان در اختیار تمامی گره‌ها قرار دارد. گره‌ها با جستجو در سابقه بیت‏کوین به دنبال تأیید صحت تراکنش می‌گردند. در صورت تأیید تراکنش توسط یک گره این تأیید به همه گره‌ها و همچنین مبادله کنندگان اعلام می‌شود و تراکنش به پایان می‌رسد؛ در پایان تراکنش تأیید شده در سابقه مشترک شبکه بیت‏کوین به ثبت می‌رسد.

نوآوری بودن بیت کوین به این معناست که  پدید آورندگان آن توانسته‌ اند آنرا در مدت نسبةً  کوتاهی از یک ایده به یك پول دجیتال در دنیای اقتصاد و مراکز سیاست پژوهی مبدل کنند.

در چندسال گذشته ارزش بیت کوین در بازارهای جهانی از چند صدم دلار به صدها دلار افزایش یافته است.

در سه سال قبل هر بیت كوین حدود ششصد دلار بود و الآن حدود دو هزارو ششصد دلار قیمت می شود. كه با ارزهای مختلف در بین مردم دنیا مبادله می شود و گاه با همان كالا خریداری می گردد.

هیچ تعهّدی پشت این پول دیجیتال نیست و تا کنون هیچ دولت و نهاد رسمی بیت کوین را به رسمیت نشناخته است

شبکه بیت کوین سیستم کنترل کننده متمرکز ندارد و توسط هیچ سازمان، مؤسسه و یا نهاد دولتی مشخص اداره نمی‌شود.

 زمان متوسط تأیید هر انتقال بیت‌کوین، تقریباً ده دقیقه است. انتقال پول از یک نقطه به نقطه دیگر در تمام شبکه اطلاع‌رسانی شده و تمام نقاط از آن آگاه خواهند شد.

بیت کوین امکان نقل و انتقال ها پولی با هزینه بسیار کم را فراهم می‌کند.

 

روش استفاده:

نرم‌افزار بیت‌کوین تحت ویندوز ۷

کسانی که از این سیستم استفاده می‌کنند باید دارای یک کیف پول دیجیتال باشند. این کیف پول می‌تواند روی کامپیوتر خود شخص و توسط نرم‌افزار بیت‌کوین مدیریت یا روی یک سایت مستقل شود .

در ماه دسامبر سال ۲۰۱۳، تقریباً ۱۲ میلیون بیت‌کوین در گردش ثبت شد.

روش‌های کسب بیت کوین

• بیت کوین‌ها عموماً از طریق فعالیت‌های استخراج (ماینینگ) که همان فرایند پردازش  كامپوتری و  تراکنش‌های بیت کوین است، بدست می‌آیند. این روش مستلزم در اختیار داشتن کامپیوترها و سخت‌افزارهای قدرتمندی است  و هر چه میزان توانمندی پردازشی قویتر باشد امكان دستیابی بیشتر است

• خرید بیت کوین از صرافی ها

• همچنین برخی از وب سایت‌های بخت آزمایی، به کاربران خود بیت‌کوین می‌دهند.

به علت گران بودن سخت افزارهای به كار رفته و نیز هزینه برق آن مورد استقبال همگانی نمی باشد. [1]

برای اطلاع از فتوای مراجع معظم تقلید در باب "بیت کوین"  اینجا را کلیک نمایید.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

[1] سایت رسمی بیت کوین / تحقیق و گفت و گوی شفاهی از حجت الاسلام و المسلمین دکتر سید عباس موسویان، عضو شورای فقهی بانک مرکزی و عضو هییت علمی دانشگاه امام صادق (ع) و مشاور ویژه دبیر کل کانون شرکت های لیزینگ ایران و همچنین مشاور فقهی بانک توسعه صادرات ایران و دبیر کمیته فقهی سازمان بورس کشور