"احکام مناسبتی زیارت اربعین"

(پیاده روی کربلا و زیارت سیدالشهداء علیه السلام) ^[1]

مساله:

در خصوص سوالات مکرر پیرامون پیاده روی و زیارت کربلا در شرایط فعلی با توجه به ویروس کرونا، حکم شرعی به قرار ذیل است:

ملاک در اینگونه امور قوانین ومقررات و مصوبات ستاد کرونا می باشد.

 

حکم زیارت اربعین

سؤال ۱) با توجه به مسائل روز، آیا زیارت اربعین در این برهه از زمان واجب است؟

جواب: زیارت اربعین مستحب است.

 

مراعات قوانین

گذرنامه برای زیارت اربعین

سؤال 2) حکم اخذ روادید برای زیارت اربعین چیست؟

جواب: در هر صورت رعایت قوانین و مقررات لازم است.

 

استفاده از گذرنامه دیگری

سؤال 3) ایام زیارت اربعین نزدیک است، و فرصت کافی برای گرفتن گذرنامه موجود نیست. آیا بنده می توانم با گذرنامه برادرم با رضایت او به زیارت اربعین بروم؟ آیا رفتن به این زیارت منع شرعی دارد؟

جواب: در هر صورت رعایت قوانین و مقررات لازم است؛ و تخلّف از آن جایز نیست.

 

خرید ارز از صرافی های غیر مجاز

سؤال 4) دیده شده در ایام اربعین یا غیر آن، زائرین برای خرید ارز از صرافی های غیر مجاز اقدام به خرید ارز می‌کنند، آیا خرید از صرافی های غیر مجاز حرام است؟

جواب: تابع قوانین مربوط است.

 

زیارت اربعین در ایام تحصیلی

سؤال 5) آیا سفر زیارت اربعین برای طلاب و دانشجویان در ایام تحصیلی اشکال دارد؟

جواب: تابع قوانین و مقررات مربوط است.

 

وظیفه مدیر مدرسه

سؤال 6) با توجه به فضای معنوی سفر و زیارت اربعین، آیا بنده به عنوان مدیر دبیرستان می توانم به دانش آموزانی که قصد عزیمت به زیارت اربعین دارند اجازه بدهم یا نه؟

جواب: تابع قوانین مربوط است.

 

سفر در فرض تشدید بیماری

سؤال 7) 
۱) با توجه به سفارشات_ائمه (علیهم السلام) و ثواب زیارت اربعین، مادر ۶۵ ساله این جانب علاقه مند به سفر زیارت اربعین است. اما از آنجا که اخیراً بیمار بوده اند به علت ضعف جسمی و به علت احتمال عود بیماری و سخت تر شدن بیماری در صورت عود آن، اطبا ایشان را از این سفر منع کرده اند. حکم سفر ایشان برای زیارت اربعین چیست؟
۲) همچنین مادر بزرگ این جانب نیز علاقه مند است، ولی زانو_درد دارد. آیا در صورت احتمال عقلایی تشدید درد پا، این سفر جایز است؟

جواب: اگر ضرر قابل توجه برای ایشان داشته باشد، جایز نیست.

 

سفر بدون اجازه پدر

سؤال 8) من دانشجوی ترم آخر دانشگاهم. دوست دارم برای اربعین عازم کربلا شوم؛ مطمئناً پدرم به خاطر شلوغ بودن در حین اربعین و برخی مسائل دیگر اجازه نمی دهد. آیا می شود بدون اطلاع خانواده حرکت کرده و در حین سفر به آنها اطلاع دهم؟

جواب: اگر سفر شما بدون اطلاع والدین موجب ایذاء ایشان شود جایز نیست و در صورتی که پدر به جهت شفقت پدری از رفتن به سفر نهی می کند، اطاعت کنید.

 

سفر شخص بدهکار

سؤال 9) فردی که به خویشان ویا دوستان بدهکاراست، آیا می تواند به زیارت اربعین مشرف شود؟

جواب: اگر زمان ادای قرض نرسیده و یا قرض دهنده به او مهلت برای پرداخت قرض بدهد اشکالی ندارد؛ و در صورتی که زمان أدای آن رسیده و بتواند بدهی خود را بدهد، و طلبکار هم مطالبه کند، اول قرض خود را پرداخت نماید. و اگر مکلف به قصد ترک واجب مثل نپرداختن دینی که وقت پرداختش رسیده است به سفر برود، نمازش تمام است؛ اما اگر بدون این قصد سفر می‌رود، هرچند مستلزم ترک واجب می‌شود، نماز شکسته است.

 

نذرهای مربوط به اربعین

نذر پخت غذا در اربعین و سفر زیارتی

سؤال 10) خانمی هر ساله روز اربعین نذر پخت غذا دارد، امسال قصد پیاده روی اربعین داشته و روز اربعین در عراق است، تکلیف ونحوه ادای نذرش چگونه است؟

جواب: اگرصیغه نذر شرعی نخوانده است، عمل به نذر واجب نیست؛ ولی اگر صیغه نذر با مراعات شرایط شرعی خوانده است، باید همان گونه که نذر کرده عمل کند؛ و تخلف از آن جایز نیست.

 

تغییر زمان نذر

سؤال 1۱) آیا می شود کسی که روز اربعین نذری دارد، آن را روز قبل اربعین انجام دهد؟

جواب: اگر صیغه مخصوص نذر را که در رساله‌های عملیه ذکر شده است ـ نخوانده‌، عمل به آن لازم نیست؛ و می‌تواند تغییر دهد، ولی اگر با لفظ مخصوص خوانده شده، و مربوط به روزهای معینی بوده، باید بر طبق آن عمل کند.

 

سپرده گذاری باقیمانده نذورات مردمی

سؤال 12) من با چند نفر از دوستان برای ایام اربعین پولی را جمع کرده ایم که مقداری از آن باقی مانده و تا اربعین دیگر بلا استفاده است، و فقط به شرط استفاده از اربعین جمع شده است؛
۱- آیا می‌شود این پول را به عنوان سپرده در بانک گذاشت، و از سود حاصل از آن برای اربعین سال دیگر استفاده کرد؟

۲- در حال حاضر در حساب قرض الحسنه است، آیا قرض الحسنه بانک مشکل دارد؟

جواب: 
۱) اگر با رضایت صاحبان پول باشد، و سود تحت عنوان یکی از عقود اسلامی دریافت شود، اشکال ندارد.
۲) قرض الحسنه اشکال ندارد.

 

مصرف باقیمانده نذورات اربعین در غیر آن

سؤال 13) مقداری پول برای لیوان ،چای ، قند و ... توسط مردم جهت برگزاری مراسم اربعین اهدا شده که کمی از آن باقی مانده است. آیا می شود مقدار باقی مانده را جهت برگزاری مراسم ابی عبدالله (علیه السلام) در بقیه طول سال مصرف نمود؟ یا باید نگهداشته و جهت مراسم اربعین سال آینده استفاده گردد؟

جواب: تابع رضایت اهدا کنندگان است.

 

وضو گرفتن با آب معدنی نذری

سؤال 14) آیا وضو گرفتن با آب معدنی که برای زوار اربعین نذر شده و مشخص نشده که برای خوردن است یا کار مشخص دیگر، و نذر عام زوّار می باشد، اشکال دارد؟

جواب: در فرض سؤال جایز نیست، مگر این که بداند مالک آب رضایت دارد.

 

مخارج خدمه موکب ها

سؤال 15) در اربعین حسینی در موکب هایی که در نجف، کربلا و مسیر حرکت زائران حسینی برپا می شود، تعدادی از زائران به عنوان خدمه به صورت ثابت در این موکب ها جهت خدمت رسانی انجام وظیفه می کنند و از طرفی زائر اربعین نیز محسوب می شوند؛ سؤال موکب داران این است که آیا می توان برای اعزام نیروهای خدمه بابت تهیه ویزا، هزینه رفت و برگشت آنها را از نذورات مردمی که در خصوص مراسم اربعین حسینی اهدا می گردد، تأمین نمود؟

جواب: تابع نیت اهدا کنندگان است؛ و اگر قصد آنان مطلق باشد، مشکلی ندارد.

 

حضور روز اربعین در کربلا

سؤال 16) در خصوص زیارت اربعین آیا باید روز اربعین در کربلا حضور داشت، یا این که روز قبل یا بعد نیز ثواب اربعین را دارد؟

جواب: انجام زیارت سید الشهداء(علیه السلام) در هر زمان مستحب و دارای ثواب عظیم است؛ ولی ثواب زیارت زمان_خاص، مختص به انجام زیارت در همان زمان خاص است؛ البته انجام زیارت قبل یا بعد از آن موقع به رجاء آن ثواب مخصوص، مانعی ندارد.

 

ازدحام جمعیت و زیارت قبل از اربعین

سؤال 17) مدیر کاروان پیاده اربعین حسینی هستم، مسیر نجف تا کربلا را پیاده طی می کنیم و قبل از اربعین وارد کربلا می شویم. آیا ماندن در روز اربعین برای زیارت اربعین ضروری است، یا این که به خاطر ازدحام جمعیت در کربلا می شود قبل از اربعین زیارت انجام داد، و روانه ایران شد؟

جواب: شرعاً اشکال ندارد، مگر عقدی بین مسئولین کاروان و افراد کاروان بسته شده باشد که روز اربعین در کربلا باشند.

 

زیارت از محدودۀ اطراف حرم

سؤال 18) در ایام اربعین به علت ازدحام شدید، ورود به حرم حسینی و گاهی بین ‌الحرمین بسیار دشوار و برای برخی ناممکن است، و گاهی موجب اذیت دیگران می‌شود. در این شرایط آیا خواندن زیارت از محدودۀ اطراف حرم کافی است؟

جواب: در فرض مذکور کفایت می کند.

 

زیارت بانوان در زمان عادت ماهانه

سؤال 19) تشرف بانوان به مشاهد مشرفه در زمان عادت ماهانه چه حکمی دارد؟

جواب: بنابر احتیاط واجب توقف حائض در حرم حضرات معصومین(علیهم السلام) یعنی زیر گنبد و رواقی که ضریح مطهر در آن واقع شده است، جایز نیست؛ ولی توقف در رواق‌ها و قسمت‌های متّصل به حرم اگر مسجد نباشد، اشکال ندارد.

 

پوشیدن لباس مشکی تا اربعین

سؤال 20) آیا پوشیدن لباس مشکی تا اربعین حسینی اشکالی دارد ؟(کراهت دارد؟)

جواب: پوشیدن لباس مشکی در ایام عزاداری خاندان عصمت و طهارت(علیهم السلام) به منظور تعظیم شعائر الهی و اظهار حزن و اندوه موجب ترتب ثواب الهی است.

 

کار در روز اربعین

سؤال 21) کار کردن در روز اربعین مشکل دارد ؟

جواب: فی نفسه اشکال ندارد.

 

اسباب کشی در ایام اربعین

سؤال 22) آیا اسباب کشی در ایام اربعین اشکالی دارد، یا نوعی بی احترامی محسوب می شود؟

جواب: فی نفسه اشکال ندارد.

 

آرزوی مقام معظم رهبری:

رهبر معظم انقلاب در جلسه درس خارج فقه امروزشان به کسانی که توفیق حضور در راهپیمایی پرمعنا و پر مغز اربعین را پیدا کردند، توصیه فرمودند این فرصت را مغتنم بشمارند و افزودند:

ما نیز از دور به حال زائران اربعین غبطه می‌خوریم و آرزو می‌کنیم ای کاش همراه شما بودیم.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

[1] اجوبة الاستفتائات، با استفاده از فصل احکام عزاداری، از ص346 تا 350 / نشریه پیام دین (نور)، شماره 31 و 32، عنوان عزاداری / همان، شماره 29، عنوان لباس سیاه، ج2 /  سایت استانها، ویژه نمایندگان مقام معظم رهبری، بخش سوالات نمایندگی ها / همان، بخش سوالات سامانه جامع، با استفاده از سوالات شماره:1144570 و 1131547 و 1130601 / سایت رسمی مقام معظم رهبری، بخش استفتائات / استفتاء خصوصی مکتوب از معظم له