"احکام مناسبتی فاطمیه"

 

استحباب عزاداری ایام فاطمیه

سؤال ۱) آیا شرکت در مراسم عزاداری ایام فاطمیه مستحب است؟

جواب: به طور کلی هر عملی که موجب تعظیم شعائر دینی باشد، دارای اجر و ثواب است.

 

جلسات هفتگی عزاداری اهل بیت(علیهم السلام)

سؤال 2) عزاداری برای اهل بیت (علیهم السلام) که به صورت جلسات هفتگی برگزار می شود، چه حکمی دارد؟

جواب: به طور کلی عزاداری برای اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام)، امری مطلوب و مورد تأکید ائمه (علیهم السلام) است.

 

جشن عروسی در ایام فاطمیه

سؤال 3) الف. برگزاری مراسم عروسی در ایام فاطمیه جایز است؟

ب: در صورت عدم جواز، آیا نسبت به مراسمی که برگزار می شود، تکلیفی داریم؟

جواب:

الف. به طور کلی برگزاری مجالس شادی در ایام عزای اهل بیت(علیهم السلام)، به طوری که هتک حرمت اهل بیت(علیهم السلام) محسوب شود، جایز نیست.

ب. با وجود شرایط امر به معروف و نهی از منکر، وظیفه ای جز نهی از منکر زبانی ندارید، و در صورت عدم تأثیر، باید به مسؤولین مربوطه اطلاع دهید.

 

برگزاری مراسمات جشن در بین دو شهادت

سؤال 4) سلام علیکم در شهر ما بمناسبت شهادت حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها دو دهه با فاصله ده روز وحتی ده روز فی ما بین عزاداری و روضه بر پا می شود در این بین افرادی که جلسات ازدواج و از این قبیل جلسات دارند دچار مشکل هستند لطفا برای رفع این مشکل راهنمایی فرمائید .

جواب: ایام فاطمیه، روز شهادت (13 جمادی الاول بنابر یک روایت و 3 جمادی الثانی بنا بر روایت دیگر) و یکی دو روز قبل و یکی دو روز بعد آن است و بر مومنین لازم است به نحوی عمل کنند که مراعات شؤون ایام عزای اهل بیت (علیهم السلام) بشود.

 

شرکت زنان در دسته های عزاداری

سؤال 5) آیا جایز است زنان با حفظ حجاب و پوشیدن لباس خاصی که بدن آنان را بپوشاند، در دسته های سینه زنی و زنجیرزنی شرکت کنند؟

جواب: شرکت زنان در دسته های سینه زنی و زنجیر زنی شایسته نیست.

خواندن زن در مجالس عزاداری

سؤال 6) آیا خواندن زن در مجالس عزاداری با علم او به این که مردان نامحرم صدای او را می شوند جایز است؟

جواب: اگر خوف مفسده باشد باید از آن اجتناب شود.

 

روضه خوانی توسط زن

سؤال 7) آیا روضه و نوحه خواندن توسط زن در مجالس زنانه در صورتی که نامحرم صدای او را می شنود، جایز است؟

جواب: اگر زن می داند نامحرم صدای او را می شنود، در صورتی که موجب جلب توجه و تهییج نامحرم، یا مستلزم مفسده دیگری باشد، جایز نیست.

 

پوشیدن لباس مشکی در سوگ صدیقه کبری فاطمه زهرا (سلام الله علیها)

سؤال 8) آیا پوشیدن لباس مشکی در ایام فاطمیّه مکروه است؟

جواب: پوشیدن لباس مشکی در ایام عزای خاندان عصمت و طهارت(علیهم السلام) به منظور تعظیم شعائر الهی و اظهار حزن و اندوه، دارای اجر و ثواب است.

سؤال 9) پوشیدن لباس سیاه در سوگ ائمه هدی (علیهم السلام) چه صورت دارد؟ آیا لباس سیاه کراهت دارد؟

جواب: پوشیدن لباس سیاه در عزاداری اهلبیت (علیهم السلام) برای تعظیم شعائر و به عنوان اظهار تأثر مستحسن است و در فرض سوال کراهت ندارد.

 

توسل به حضرت زهرا سلام الله علیها درحال سجده

سؤال 10) آیا این که بعد از نماز حاجت، طبق نقل به سجده رفته و به حضرت زهرا(سلام الله علیها) توسل بجوییم، از نظر شرعی مشکلی ندارد؟

جواب: سجده برای غیر خدا جایز نیست، ولی توسل به اولیاء الهی و اهل بیت(علیهم السلام) در حال سجده اشکال ندارد و به معنای سجده برای غیر خداوند متعال نیست.

 

گوش دادن به موسیقی در ایام فاطمیه

سؤال 11) آیا گوش دادن به آهنگهای حلال و غمگین در ایام فاطمیه جایز است؟

جواب: اگر خلاف شأن و حرمت ایام عزای اهل بیت(علیهم السلام) باشد، جایز نیست.

 

استفاده از آلات موسیقی در مراسم عزاداری

سؤال 12) استفاده از آلات موسیقی مانند اُرگ (از آلات موسیقی و شبیه پیانو است) و سنج و غیر آن ها در مراسم عزاداری چه حکمی دارد؟

جواب: استفاده از آلات موسیقی، مناسب با عزاداری نیست و شایسته است مراسم عزاداری به همان صورت متعارفی که از قدیم متداول بوده برگزار شود.

سؤال 13) استفاده از طبل و سنج و شیپور و همچنین زنجیرهایی که دارای تیغ هستند در مجالس و دسته های عزاداری چه حکمی دارد؟

جواب: اگر استفاده از زنجیرهای مزبور موجب وهن مذهب در برابر مردم شود و یا باعث ضرر بدنی قابل توجهی گردد، جایز نیست ولی استفاده از شیپور و طبل و سنج به نحو متعارف اشکال ندارد.

 

استفاده از آلات نی به صورت غمناک و حزن آور در مراسم عزاداری

سؤال 14) در بعضی از مجالس مرثیه خوانی از قدیم رسم است فردی روضه می خواند و در ضمن فرد دیگری نی می نوازد به شکل غمناک و حزن آور که جمعیت را به گریه در می آورد. آیا این سبک عزاداری اشکال دارد؟

جواب: استعمال آن در مجالس عزاداری اگر به نحو لهوی نباشد، اشکال ندارد.

 

تسبیحات حضرت زهرا (سلام الله علیها)

سؤال 15) آیا در تعقیبات نماز، تسبیحات حضرت زهرا (سلام الله علیها) را باید بلافاصله بعد از نماز بگوییم یا فاصله بین نماز و تسبیحات آن حضرت اشکال ندارد؟

جواب: تعقیبات نماز که از جمله بهترین آنها تسبیحات حضرت زهرا(سلام الله علیها) است، باید بعد از فراغ از نماز واجب یا مستحب، متصل به نماز انجام شود به گونه ای که عرفا تعقیبات آن نماز محسوب شود، و اگر بین نماز و تسبیحات حضرت زهرا(سلام الله علیها) تعقیبات دیگری مانند ذکر و دعا فاصله شود، اشکال ندارد.

سؤال 16) آیا استحباب تسبیحات حضرت زهرا علیها سلام بلا فاصله بعد از نماز و قبل تعقیبات دیگر ثابت است یا می توان بعد از تعقیبات تسبیحات حضرت زهرا سلام الله علیها را قرائت کرد؟

جواب: به هر نحو که عمل شود، مانعی ندارد و فضیلت تسبیحات حضرت زهرا (سلام الله علیها) از همه تعقیبات بالاتر است لکن وارد نشده است که بلافاصله، بعد از نماز انجام گیرد بلکه آنچه وارد شده آن است که نمازگزار تا از جای خودش برنخاسته، تعقیبات را به جا آورد.

سؤال 17) سلام حضرت آقا ؛ می خواستم ببینم بین نافله و تسبیحات حضرت زهرا (سلام الله علیها) و سجده رفتن بعد از سلام نماز و دعا کردن ترتیب اولویت با کدام است تا از فضیلت کامل و به جای خودش استفاده کنیم ؟

جواب: به هر نحو که عمل شود، مانعی ندارد و فضیلت تسبیحات حضرت زهرا (سلام الله علیها) از همه تعقیبات بالاتر است لکن وارد نشده است که بلافاصله، بعد از نماز انجام گیرد بلکه آنچه وارد شده آن است که نمازگزار تا از جای خودش برنخاسته، تعقیبات را به جا آورد و بهتر است مؤمنین در این مسائل، با یکدیگر اتحاد و اتفاق نموده و از اختلافات و تفرقه که موجب تقویت دشمن و تضعیف دین می شود پرهیز کنند.

 سؤال 18) بهترین تعقیب مشترکه برای نمازها چیست؟ (اگر شرایطی باشد که فقط امکان خواندن یک تعقیب وجود دارد)؟

جواب: سعی کنید تسبیح حضرت زهرا (سلام الله علیها) را بجا آورید.

 

ترک واجبات به سبب شرکت در عزاداری

سؤال 19) اگر بعضی از واجبات از مکلّف به سبب شرکت در مجالس عزاداری فوت شود مثلاً نماز صبح قضا شود، آیا بهتر است بعد از این در این مجالس شرکت نکند یا این که عدم شرکت او باعث دوری از اهل بیت(علیهم السلام) می شود؟

جواب: بدیهی است که نمازِ واجب، مقدم بر فضیلت شرکت در مجالس عزاداری اهل بیت (علیهم السلام) است و ترک نماز و فوت شدن آن به بهانه شرکت در عزاداری جایز نیست، ولی شرکت در عزاداری به گونه ای که مزاحم نماز نباشد ممکن و از مستحبّات مؤکد است.

 

پخش صدای مراسمات به خارج از مسجد و حسینیه

سؤال 20) از ساختمان حسینیه صدای قرائت قرآن و مجالس عزاداری بسیار بلند پخش می شود به طوری که صدای آن از بیرون شهر هم شنیده می شود واین امر منجر به سلب آسایش همسایگان شده است و مسئولین و سخنرانان حسینیه اصرار به ادامه آن دارند، این عمل چه حکمی دارد؟

جواب: اگرچه اقامه مراسم و شعائر دینی در زمان های مناسب در حسینیه از بهترین کارها و جزو مستحبّات مؤکد می باشد، ولی واجب است برگزارکنندگان مراسم و عزاداران تا حد امکان از اذیّت و ایجاد مزاحمت برای همسایگان بپرهیزند هرچند با کم کردن صدای بلندگو و تغییر جهت آن به طرف داخل حسینیه باشد.

 

هروله در مجالس عزاداری

سؤال 21) نظر شریفتان راجع به هروله [1] در مجالس عزاداری چیست؟

جواب: اشکال ندارد.

 

شبیه خوانی در مجالس عزاداری

سؤال 22) در حسینیه ها و مساجد بیشتر مناطق به خصوص روستاها مراسم شبیه خوانی [2] به اعتبار این که از سنت های قدیمی است برگزار می شود که گاهی اثر مثبتی در نفوس مردم دارد، این مراسم چه حکمی دارند؟

جواب: اگر مراسم شبیه خوانی مشتمل بر امور دروغ و باطل نباشند و مستلزم مفسده هم نباشند و با توجه به مقتضیات زمان باعث وهن مذهب حق هم نشوند، اشکال ندارند، ولی در عین حال بهتر است که به جای آن ها، مجالس وعظ و ارشاد و ذکر مصائب حسینی و مرثیه خوانی برپا شود.

 

خواندن مصیبت هایی که از طریق الهام و مکاشفه مکشوف می شود

سؤال 23) در بعضی از هیأت های مذهبی مصیبت هایی خوانده می شود که مستند به مقتل معتبری نیست و از هیچ عالم یا مرجعی هم شنیده نشده است و هنگامی که از خواننده مصیبت از منبع آن سؤال می شود، پاسخ می دهند که اهل بیت(علیهم السلام) این گونه به ما فهمانده اند و یا ما را راهنمایی کرده اند و واقعه کربلا فقط در مقاتل نیست و منبع آن هم فقط گفته های علما نمی باشد بلکه گاهی بعضی از امور برای مدّاح یا خطیب حسینی از راه الهام و مکاشفه مکشوف می شود، سؤال من این است که آیا نقل وقایع از این طریق صحیح است یا خیر؟ و در صورتی که صحیح نباشد، تکلیف شنوندگان چیست؟

جواب: نقل مطالب به صورت مزبور بدون این که مستند به روایتی باشد و یا در تاریخ ثابت شده باشد، وجه شرعی ندارد مگر آن که نقل آن به عنوان بیان حال به حسب برداشت متکلّم بوده و علم به خلاف بودن آن، نداشته باشد و تکلیف شنوندگان نهی از منکر است به شرطی که موضوع و شرایط آن نزد آنان ثابت شده باشد.

 

باقی ماندن اموال هزینه های مراسم

سؤال 24) باقی مانده اموالی که به عنوان هزینه های مراسم فاطمه زهرا (سلام الله علیها) جمع آوری می شود، در چه موردی باید خرج شود؟

جواب: می توان اموال باقی مانده را با کسب اجازه اهداء کنندگان آن ها در امور خیریه مصرف کرد و یا آن ها را برای مصرف در مجالس عزاداری آینده نگه داشت.

 

پرداخت اموال خیّرین به قاری و مرثیه خوان

سؤال 25) آیا جایز است در ایام عزای حضرت فاطمه زهرا (علیها سلام) از افراد خیّر اموالی را جمع آوری کرد و با تقسیم آن ها به سهم های مختلف، قسمتی را به قاری قرآن و مرثیه خوان و سخنران داد و باقی مانده را برای برگزاری مجالس مصرف کرد؟

جواب: اگر با رضایت و موافقت صاحبان اموال باشد، اشکال ندارد. [3] 

 

حدیث شریف کساء

سؤال 26) آیا حدیث شریف کساء را که از حضرت فاطمه زهرا(سلام الله علیها) نقل شده، حدیث معتبری می دانید؟ آیا نسبت دادن آن در حالت روزه به حضرت زهرای مرضیه (علیهاالسلام) جایز است؟

جواب: اگر نسبت دادن آن به صورت حکایت و نقل از کتاب هایی باشد که آن را نقل کرده اند، اشکال ندارد.

 

داستان:

يكي از حاضرين در سفره شام مراسم ايام فاطميه امسال بيت رهبري نقل كرده است كه سخنران آن شب مراسم، بعد از سخنراني در حسينيه امام خميني (ره) به هنگام صرف شام در محضر مقام معظم رهبري به ايشان عرضه داشته است: «برخي گله مي‌كنند كه چرا حضرتعالي با اين كسالت جسمي، اين قدر براي مراسم وقت مي‌گذاريد و از اول تا آخر مجلس فاطميه و روضه را مي‌نشينيد.»

معظم له نيز در جواب فرموده اند:

«آنها نمي دانند؛ من رزق سال كشور را در شب های فاطميه مي‌گيرم.»

اين مساله اثبات می كند كه رهبر حكيم انقلاب اسلامی - اين فرزند برومند و سلاله پاك خاندان اهل بيت – برای اداره امور كشور عنايت خاصه ای به ساحت حضرت زهرا (سلام الله علیها) داشته و در اين زمينه به مادر بزرگوارشان متوسل می شوند.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

[1] تند راه رفتن، نوعی حرکت بین راه رفتن و دویدن. فرهنگ عمید

[2] شبیه خوانی: نمایش وقایع حادثه مدینه است که به‌صورت سنتی در یک مکان ثابت و یا در حال حرکت در مسیرهای عزاداری فاطمی انجام می‌شود.

[3] اجوبة الاستفتائات، از ص346 تا 350، با استفاده از س1440 و 1441 و 1445 و 1447 و 1449 و 1453 و 1454 و 1455 و 1459 / همان، ص185، س829 / نشریه پیام دین (نور)، شماره 31، عنوان عزاداری، ج2، ص7 و 9 و 13 و 17 / همان، شماره 32، عنوان عزاداری، ج3، ص1 و 3 و 4 و 13 و 16 / همان، شماره 29، عنوان لباس سیاه، ج2، ص1 / مسائل جدید از دیدگاه علماء و مراجع تقلید، ج3، ص19 تا 21 / همان، ص39 و 40 /  سایت استانها، ویژه نمایندگان مقام معظم رهبری، بخش سوالات نمایندگی ها ، استفتاء شماره: 619124 و استفتاء شماره 823906 و استفتاء شماره 350480 / سایت رسمی مقام معظم رهبری، بخش استفتائات / استفتاء خصوصی مکتوب از معظم له