Notice: Use of undefined constant DS - assumed 'DS' in /var/www/html/fa/templates/kh_yasin/ftmyn/kh.framework.php on line 20

Notice: Undefined variable: KH_TEMPLATE_MODULE_STYLES in /var/www/html/fa/templates/kh_yasin/component.php on line 27
دروغ به شوخی (همراه با اختلاف فتاوی مراجع تقلید) [گناهان]
Logo

دروغ به شوخی (همراه با اختلاف فتاوی مراجع تقلید) [گناهان]

فتوای مراجع معظم تقلید درباره

"دروغ گفتن به شوخی"

مقام معظم رهبری حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (حفظه الله تعالی):

شوخی کذب و دروغ دو صورت دارد:

۱) گاهی خبری خلاف واقع می‌دهد و مقصودش از آن خبر این است که افراد را بخنداند؛ مثلاً به کسی می‌ گویند: "شما امروز ناهار منزل فلانی مهمان هستید" و مخاطب آنجا می‌رود و می‌بیند خبری نیست! عده‌ای که این صحنه را می‌بینند یا بعد از مراجعه آن فرد متوجه می شوند، می‌خندند. در این اِخبار، هزلی وجود ندارد، بلکه خبر خلاف واقعی داده می شود. لکن مقصود این است که مخاطب، این خبر را جدّی بگیرد و به دنبال آن برود. این مسلّماً حرام است؛ چراکه گوینده خبری داده و قصد واقع هم نموده است. لکن خلاف واقع است؛ مثل بقیۀ دروغ ها. البته در دروغ های دیگر انگیزه‌های دیگری است و در این دروغ، انگیزۀ مزاح است. این دروغ با دروغ های دیگر هیچ تفاوتی نمی‌کند و حرام است.

۲) در نوع دوّم از انواع هزل، خبر کذبی داده نمی‌شود، بلکه خود کذب، شوخی و هزل است؛ مثل لطیفه‌ و مَتل ‌هایی [1] که بین مردم متداول است؛ مثلاً از زبان حیوان یا از زبان شاگرد و استاد یا پدر و پسر چیزی را نقل می‌کنند که خلاف واقع هم است؛ این نوع از هزل حرام نیست.

حکایات و قصه‌ها نیز شبیه همین شوخی‌هاست که اینها در مقام هزل نیست؛ مثلاً رمان­‌های طولانی، ممکن است هزار بار از قول شخصیت ‌های داستان مطلبی را نقل ‌کنند. این هم ملحق به هزل است. بنابراین از جهت کذب بودن حرام نیست؛ هرچند ممکن است از جهت دیگری، حرام شوند؛ مثل جایی که مفسده ای به دنبال داشته باشد. [2]

 

حضرت آیت الله العظمی بهجت (رحمت الله علیه):

دروغِ شوخی حرام است. [3]

 

حضرت آیت الله العظمی حسینی شاهرودی (حفظه الله تعالی):

مشکل است. [4]

 

حضرت آیت الله العظمی سیستانی (حفظه الله تعالی):

دروغ شوخی اگر از نوع کلام یا رفتار یا حالت فرد یا... ، شوخی بودن آن معلوم نباشد حرام است؛ بلکه اگر معلوم هم باشد به گونهای كه طرف مقابل، متوجّه شود كه گوینده، قصد جدّی و حقیقی ندارد، بنابر احتیاط واجب جایز نمی‌باشد؛ ولی اگر خبری را به عنوان شوخی بگوید در حالی كه قصد حكایت و خبر دادن از امری نداشته باشد، دروغ محسوب نمی‌شود. [5]

 

حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی (حفظه الله تعالی):

دروغ گفتن به شوخی در حالی که قرینه متصل بر غیر واقعی بودن آن باشد که مخاطب متوجه دروغ بودن آن شود، حرام نیست. [6]

 

حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (حفظه الله تعالی):

در روایت آمده است که انسان طعم ایمان را نمی چشد مگر وقتی که دروغ را چه به نحو جدّی و چه شوخی ترک کند. [7]

 

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (حفظه الله تعالی):

چنانچه قرینه ای در کلام باشد که طرف مقابل متوجه شود شما قصد حقیقی ندارید، اشکالی ندارد. [8]

 

حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی (حفظه الله تعالی):

اگر قرینه ای در کار باشد که شوخی بودن آن را برساند، حرام نیست، ولی بهتر است که این کار را نکند. [9]

 

حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی (حفظه الله تعالی):

اگر قصدِ خبردادن داشته باشد چه به جدی چه به شوخی، حرام است. [10]

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

[1] همان جُک به تعبیر فرنگی

[2] رساله آموزشی، ج2، درس 21، فصل چهارم: معامله با عمل محرم (15)، توضیحاتی در مورد مفهوم کذب، مورد سوم، ص99 / مکاسب محرمه، ج418،ص3 و 5 و 9 /

[3] نشریه پیام دین، شماره 48، عنوان شوخی و مزاح، ص24 و 25 / استفتاء خصوصی مکتوب از معظم له، شماره استفتاء: 30230

[4] نشریه پیام دین، شماره 48، عنوان شوخی و مزاح، ص24 و 25 / استفتاء خصوصی مکتوب از معظم له، شماره استفتاء: 3044

[5] توضیح المسائل جامع، ص639 ، م2274

[6] استفتاء خصوصی از معظم له، سوال شماره 49988

[7] نشریه پیام دین، شماره 48، عنوان شوخی و مزاح، ص24 و 25 / استفتاء خصوصی مکتوب از معظم له، شماره استفتاء: 429

[8] نشریه پیام دین، شماره 48، عنوان شوخی و مزاح، ص24 و 25 / استفتاء خصوصی مکتوب از معظم له، شماره استفتاء: 38836

[9] نشریه پیام دین، شماره 48، عنوان شوخی و مزاح، ص24 و 25 / استفتاء خصوصی مکتوب از معظم له، شماره استفتاء: 665/11531

[10] استفتاء خصوصی از معظم له

 

مدارک تمام مطالب و پاسخ به مسائلی که در این سایت می بینید در ارشیو مجموعه موجود است و در صورت لزوم قابل ارائه است